حسابداری سایه

هدف این مطالعه جستاری بر فرآیند پدیدار شناسی حسابداری سایه در بستر شرکت های صنعت پتروشیمی می باشد. روش شناسی این مطالعه ترکیبی است به طوریکه در بخش کیفی از طریق فرآیند پدیدار شناسی تفسیری، مطالعه به دنبال شناسایی مضامین و خوشه های پدیدآمده حسابداری سایه در بستر شرکت های پتروشیمی می باشد و در بخش کمی از طریق جایگاه یابی شرکت های این صنعت بروی ماتریس نقاط مرجع استراتژیک، به دنبال تبیین خوشه ها و مضامین پدیدآمده این مفهوم در واقعیت می باشد. مشارکت کنندگان همسو با فرآیند پدیدار شناسی، تجربه گرانی هستند که همزیستی متناسبی به لحاظ سوابق شغلی با کارکردهای حرفه ی حسابداری داشته اند. لذا در بخش کیفی 12 نفر به عنوان مصاحبه شونده مشارکت داشتند. اما در بخش کمی، بدلیل اینکه مطالعه به دنبال تبیین خوشه و مضامین در بستر شرکت های صنعت پتروشیمی بود، از گروه کانونی برای ارزیابی های ماتریسی استفاده نمود، به این ترتیب که 17 شرکت پایلوت در این صنعت انتخاب شدند که 5 نفر از حسابداران با تجربه هر شرکت، نسبت به ارزیابی قرار گرفتن شرکت در ماتریس نقاط مرجع استراتژیک مشارکت داشتند. نتایج در بخش کیفی طی 12 مصاحبه از وجود 4 مضمون و 26 خوشه حکایت داشت که با حذف 6 خوشه در مرحله اعتباریابی، مجموعاً 20 خوشه در 4 مضمون وارد ماتریس نقاط مرجع استراتژیک گردیدند. نتایج بخش کمی نشان داد، از 17 شرکت مورد بررسی در صنعت پتروشیمی، بالاترین مضمون، رعایت حقوق ذینفعان در کارکردهای حسابداری سایه می باشد که مهمترین خوشه ها، افشاء کربن و آلایندگی های مضمن؛ افشاء میزان سرمایه گذاری ها در انرژی های تجدیدپذیر؛ ارزیابی چرخه عمر محصولات و برآورد هزینه های زیست محیطی می باشد.

هدف: حسابداری سایه به عنوان یک فرآیند موازی با رویه های حسابداری کلاسیک، در تلاش برای انعکاس سطح بالاتری از عملکردهای اختیاری شرکت ها می باشد تا از این طریق بتواند به ارزش های اجتماعی هویت تازه تری اعطا نماید. هدف این مطالعه، اقدام پژوهی حسابداری سایه به منظور گونه شناسی رعایت ارزش های اجتماعی شرکت های بازار سرمایه می باشد.روش: در این مطالعه با پیروی از الگوی کلایزی (1978)، تلاش شد تا به منظور ارتقاء سطح شناخت ماهیت حسابداری سایه، از گام های اقدام پژوهی برای بسترسازی این مفهوم بهره برده شود. بر این اساس این الگو، ابتدا از طریق مصاحبه با خبرگان و کدگذاری باز، تلاش گردید تا زمینه های کارکردی حسابداری سایه، مشخص شوند. سپس به منظور روایی سازی گزاره ها، از طریق ارزیابی انتقادی نسبت به تطبیق گزاره ها با پژوهش های مشابه اقدام گردید تا امکان ورود گزاره ها به مرحله تشکیل گروه کانونی جهت بحث و تبادل نظر برای تفکیک شناختی هریک از گزاره ها در قالب یک مقوله مهیا شود. در ادامه از طریق چک لیست ارزیابی کیو، هریک از گزاره ها در حدفاصل 5+ تا 5- امتیازبندی شدند.یافته ها: نتایج در بخش کیفی بر اساس 12 مصاحبه انجام شده از وجود 289 کدباز ایجادشده حکایت داشت که 26 زمینه مرتبط با پیاده سازی حسابداری سایه بر اساس آن شناسایی شد. از طرف دیگر در بخش کمی مشخص شد، 26 معیار شناسایی شده در 4 مقوله ایجادکننده چارچوب گونه شناسی حسابداری سایه شرکت های بازار سرمایه، تفکیک شدند.نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد، توسعه کارکردی حسابداری سایه در بستر شرکت های بازار سرمایه، این فرصت را برای شرکت ها ایجاد می کند تا با افشاء گسترده تری از فرآیندهای عملکردی شرکت، اعتماد بالاتری را به لحاظ رعایت حقوق ذینفعان؛ حقوق زیست محیطی؛ حقوق قضایی و حقوق منابع انسانی از جانب استفاده کنندگان از اطلاعات کسب نمایند.