پردازش پیام

توسعه فناوری رسانه، امکان پخش همزمان پیام های چندگانه را در قالب پیام های متنی و زیرمتنی در تلویزیون فراهم آورده است. پیام های متنی، همان برنامه های متعارفی هستند که صفحه نمایش را به خود اختصاص می دهند و پیام های نوشتاری زیرمتنی، در قالب نوار رونده در زیر صفحه نمایش از نظر می گذرند و به لحاظ موضوعی می توانند هماهنگ یا ناهماهنگ باشند. اصحاب رسانه مایل به استفاده بهینه از هر دو ظرفیت متنی و زیرمتنی هستند. با نظر به هدف های مخاطب، محدودیت پردازش اطلاعات در حافظه فعال و ملاحظات نظریه پردازش دوگانه، اینکه مغز پیام های همزمان را به گونه مؤثر مورد توجه و پردازش قرار دهد، محل سؤال است. پژوهش حاضر، حالات مخاطب را در دو موقعیت هدفمند / غیر هدفمند در تعامل با حالات هماهنگی / ناهماهنگی موضوعی این پیام ها مورد بررسی قرار داده و تأثیر آن را بر میزان یادآوری مطالعه کرده است. برای این منظور 150 شرکت کننده در قالب پنج گروه 30 نفری، با هدف های متفاوت، در معرض ترکیب مختلفی از پیام های متنی و زیرمتنی قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهد که دو عامل هدفمندی و هماهنگی می توانند در شرایطی، بر کانونی کردن پردازش و بیشینه کردن یادآوری پیام ها مؤثر باشند.

توسعه فنّاوری امکان پخش هم زمان پیام های چندگانه را بر صفحه نمایش فراهم آورده است. پیام های متنی (پیام اصلی) و پیام های زیرمتنی (در قالب نوار رونده)، از نمونه های متداول این نوع پیام ها در تلویزیون هستند. با توجّه به محدودیت ذهن انسان برای پردازش اطّلاعات، این که این گونه پیام های هم زمان توسط مخاطب پردازش می شوند یا نه، محل سؤال است و اشتیاق اصحاب رسانه را برای ارسال پیام های چندگانه با مشکل روبه رو می کند. نظریه های پردازش دوگانه، به ویژه مدل «کوشش درخور» نیز چنین معضلی را پیش بینی کرده اند. این پژوهش به مطالعه تجربی چگونگی تأثیر هدفمندی مخاطب (به عنوان عامل انسانی) در تعامل با هماهنگی موضوعی پیام های متنی و زیرمتنی (به عنوان عامل رسانه ای)، بر میزان یادآوری اطّلاعات پیام ها پرداخته است. تعداد 120 شرکت کننده در قالب چهار گروه 30 نفری، در موقعیت های هدفمند/ غیرهدفمند، در معرض اَشکال مختلف پیام های متنی و زیرمتنی قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس داده ها نشان داد هدفمندی نقش مهمی بر یادآوری پیام های متنی و زیرمتنی دارد. همین طور، طبق نتایج حاصل از آزمون های «تی» وابسته و مستقل، هماهنگی و ناهماهنگی پیام های متنی و زیرمتنی بر میزان یادآوری اطّلاعات پیام در مخاطبان هدفمند و غیرهدفمند تأثیرات مختلف برجا گذاشت. به طور کلّی، هدفمندی بر میزان یادآوری افزود، اما متغیر هماهنگی موضوعی با توجّه به هدفمندی مخاطب، تأثیرات متعارض داشت. ادامه مطالعه در این زمینه، به ویژه در حوزه رسانه های نوینی که در آن ها با بیش از دو پیام رو به رو هستیم، توصیه می شود.