رمان هستی

بوم نقد رویکردی جدید در مطالعات ادبی است که باتوجه به افزایش دغدغه های زیست محیطی در چند دهه ی اخیر در پی آن است تا میان ادبیات و محیط زیست پیوند برقرار نماید. اکوفمینیسم یا بوم فمینسیم نیز، شاخه ای از بوم نقد است که در پی اثبات این ادعاست که فرهنگ مردمحور در طول تاریخ به صورت توأمان به زن و طبیعت آسیب های جبران ناپذیری وارد کرده است. استدلال اصلی اکوفمینیست ها آن است که سرکوب مردسالارانه، با عناوین سود و پیشرفت، طبیعت را از بین می برد. این مقاله به روش تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی تحلیلی، بر آن است تا رمان هستی از فرهاد حسن زاده را از منظر اکوفمینسیم، بررسی کند و عناصر این دیدگاه را در اثر یادشده، پیش چشم بیاورد. قهرمان این اثر دختر نوجوانی است که در بحبوحه ی روزهای آغازین جنگ به همراه خانواده، مجبور به ترک شهر و دیار می شود. در این رمان شواهد و تصاویر بسیاری وجود دارد که نشان دهنده ی آسیب های جنگ تحمیلی به زنان و طبیعت است. از سوی دیگر قرائن متعددی نیز به چشم می آید که نشانگر وجه حمایتگری زنان از طبیعت و طبیعت از زنان است. این شواهد رابطه ی بین زنان، طبیعت و محیط زیست و نیز رابطه ی بین مردان، فرهنگ و جنگ را تأیید می کند.  

یکی از مهم ترین موضوعات در نقد رمان تحلیل تیپ شخصیتی قهرمان و اشخاص داستان است. گاه شخصیت قهرمان و اشخاص دچار دگرگونی می شود. اگر این دگرگونی سیر تکاملی داشته باشد با الهام از علوم طبیعی دگردیسی شخصیت خوانده می شود که در آن قهرمان یا شخصیتها حائز تیپ برتر می شوند. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی دگردیسی تیپ قهرمان و شخصیت های اصلی رمان هستی اثر فرهاد حسن زاده از دیدگاه انیاگرام تحلیل شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که هستی، قهرمان داستان، پیشفرضهای اجتماعی و هنجارهای کلیشه ای جنس خود را به تعلیق درمی آورد و در چالشی همه جانبه با امداد مادر، خاله و دایی بر مشکلات غلبه می کند و با تکمیل مرحله دگردیسی به قهرمان و ناجی خانواده و اجتماعش تبدیل می شود. با تحلیل عناصر شخصیت شناختی هستی و تطبیق آن با نظریه اینیاگرام، «هستی»، دختری دارای ویژگیهای تیپ 4 است که بعد از حوادث داستان به سمت بال 3 می رود. مادر، خاله و دایی هستی تیپ شخصیتی2 دارند و از آغاز تا پایان داستان تیپ شخصیت خود را حتی با تغییر شرایط و شروع جنگ حفظ می-کنند. پدر هستی فردی دارای تیپ 1 ناسالم است که با آرامش به سمت تیپ 7 خوشخو دگردیسی می یابد.