روستاهای هدف

امروزه توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به عنوان یک کاتالیزور مؤثر برای توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها محسوب می شود؛ که موجب بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی روستاها خواهد شد. اما با توجه به نقش مهم این صنعت در توسعه مناطق روستایی همواره موانعی وجود دارد که مانع از توسعه این صنعت می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی موانع توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان همدان می باشد. این تحقیق از نوع توصیفی بوده که با استفاده از روش پیمایش انجام گرفته است. از بین روستاهای هدف گردشگری شهرستان همدان سه روستای ورکانه، سیمین ابرو و خاکو به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. جامعه آماری را اعضاء شوراهای اسلامی و تعدادی از سرپرستان خانوارهای روستایی تشکیل می دهند که بر مبنای فرمول کوکران 122 نفر از سرپرستان خانوارهای و 9 نفر از اعضاء شوراهای اسلامی به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بوده که دقت شاخص ها و گویه های آن یا روایی صوری توسط متخصصان فن مورد تأیید قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی و استنباطی نظیر فراوانی، درصد، میانگین، ضریب تغییرات و تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی موانع توسعه گردشگری در روستاهای مورد مطالعه نشان می دهد که 4 عامل زیرساختی، فرهنگی، برنامه ریزی و مدیریتی و همچنین اطلاع رسانی و تبلیغاتی در مجموع 17/63 درصد از واریانس را تبیین می کنند. در پایان با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد های به منظور توسعه این صنعت در روستاهای هدف گردشگری در شهرستان همدان ارائه شده است.

تعیین روستاهای هدف گردشگری در کشور را می توان از جمله سیاستهای تأثیرگذار در فرآیند توسعه پایدار گردشگری در نواحی روستایی قلمداد نمود. در این رابطه نکته قابل تأمل سنجش پایداری گردشگری در این روستاها می باشد. پژوهش حاضر با هدف سنجش سطح پایداری توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان سپیدان(استان فارس) تدوین یافته است. این تحقیق از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی تحلیلی است. به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی(پرسشنامه) استفاده شده است. سطح تحلیل پژوهش روستا و واحد تحلیل سرپرستان خانوارهای محلی(200 سرپرست) و مدیران محلی(18 مدیر) است. در راستای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آماری و غیر آماری(روش بارومتر) استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که توسعه گردشگری در روستاهای هدف در مجموع در سطح متوسط پایداری قرار دارند که در بین ابعاد مورد مطالعه، بعد اجتماعی فرهنگی از وضعیت پایداری بهتری برخوردار است. همچنین نتایج نشان داد در بین روستاهای مورد مطالعه از لحاظ پایداری توسعه گردشگری تفاوت معناداری وجود دارد و روستای مارگون دارای بیشترین امتیاز پایداری و روستای ده کهنه از پایین ترین میزان امتیاز پایداری برخوردار است.

گردشگری دارای انواع متنوعی است. یکی از جذابترین و شاید جدیدترین شاخه های این صنعت، گردشگری روستایی است که اخیراً مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است. امروزه به دلیل گسترش شهرنشینی و آلودگی محیط های شهری، بسیاری ازبرنامه ریزان وسرمایه گذاران، توسعه صنعت گردشگری روستایی را یکی از دغدغه های خود بشمار می آورند. سرمایه گذاری در اقتصاد کلان یکی از متغیرهای اساسی محسوب می شود که از یک سو موجب افزایش تقاضای کل اقتصاد و از طرف دیگر موجب ظرفیت سازی و افزایش عرضه کل اقتصاد می گردد .مطالعات نشان دهنده آن است که سرمایه گذاری در مناطق کوچک با توجه ویژه به گردشگری می تواند به عنوان اولویت بالا در راهبردهای توسعه پایدار و کاهش فقر مطرح شود.توسعه گردشگری روستایی، به مثابه ی بخشی ارزشمند و روبه پیشرفت در زمینه های اقتصادی مطرح است و در زمینه های سرمایه گذاری، با توجه به دسترس بودن منابع، پایین بودن قیمت ها و کوچک بودن طرح ها در مقایسه با دیگر طرح ها ی گردشگری، خطرات و هزینه های کمتری دارد.با این حال برنامه ریزی و سرمایه گذاری های داخلی و خارجی در راستای توسعه صنعت گردشگری روستایی می تواند حاوی آموزه های مفیدی در تمام زمینه های مختلف و مرتبط با گردشگری را در بر داشته باشد.. تحقیق حاضر با هدف اولویت بندی روستاهای هدف گردشگری در استان اصفهان جهت سرمایه گذاری و رتبه بندی روستاها گردآوری شده است .این تحقیق از نظر هدف ،از جمله تحقیقات کاربردی می باشد و داده های حاصله از طریق مطالعات کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده وبرای اولویت بندی سرمایه گذاری روستاهای هدف از تکنیک تصمیم گیری چند معیارهTOPSIS استفاده شده است. براساس اولویت بندی صورت گرفته در مدل تاپسیس روستاهای هدف گردشگری قورتان، اسفرجان،دمآب و پوده در اولویت اول قرار دارندو به ترتیب رتبه4-1 را بخود اختصاص داده اند اولویت دوم شامل روستاهای طرق،قهی،ابیانه،هاردنگ،هسنیجه،مشهد اردهال،سه،کلهرود،نیسیان،جاجا،خفر می باشد و رتبه های 15-5 را شامل می شوند. در نهایت 8 روستای نشلج،علی آباد،مشهد کاوه،مهرجان،هنجن،دره،دنگزلو،گرمه در اولویت سوم قرار دارند و رتبه ی 23-16 را در برمی گیرند.

به منظور دستیابی به اهداف توسعه گردشگری در مناطق روستایی، ارتقای سطح کیفی این خدمات برای توسعه خدمات فیزیکی و فرهنگی گردشگری روستایی، از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد. با توجه به وجود امکانات و توان های گردشگری برای توسعه گردشگری در روستاهای هدف در محور یاسوج – شیراز، بررسی سطح کیفی خدمات مرتبط ضروری است. مقاله حاضر سعی دارد سطح کیفی ابعاد مختلف خدمات گردشگری را بررسی کند و تاثیر آن را در جذب گردشگر در هشت روستای هدف محور شیراز – یاسوج تعیین نماید. روش تحقیق مقاله توصیفی- تحلیلی و همبستگی بوده جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه در حجم نمونه 338 نفر انجام شده است. و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss و رتبه بندی سطح کیفی خدمات در روستاهای مورد نظر با فن تصمیم گیری چند معیاره برنامه ریزی توافقی و تاپسیس انجام شده است. بر اساس آزمونt  استیودنت، سطح کیفی خدمات در سکونتگاه های هدف گردشگری بالاتر از حد مورد انتظار ارزیابی شده است. براساس آزمون همبستگی اسپیرمن، بین سطح کیفی خدمات و میزان جذب گردشگر با ضریب 747/0 و سطح معناداری 033/0 رابطه مستقیم وجود دارد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد معیارهایی همچون  روابط متقابل جامعه میزبان و میهمان، کیفیت مواد غذایی و آشامیدنی، ویژگی های طبیعی و کیفیت حمل و نقل به ترتیب با ضرایب تعیین 889/0، 480/0، 310/0 و 181/0 بیشترین تاثیر را بر میزان جذب گردشگر در روستاهای هدف داشته است.

گردشگری و محیط زیست وابستگی متقابل دارند. به همین دلیل توسعه و مدیریت گردشگری، به گونه ای که با محیط سازگار باشد، عامل اساسی در دستیابی به توسعه پایدار به شمار می آید. هدف از این پژوهش ارزیابی پایداری زیست محیطی گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی بود. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ چگونگی جمع آوری داده ها پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش سرپرستان خانوارها در چهار روستای هدف گردشگری در استان آذربایجان شرقی بودند (819=N) که با استفاده از جدول کرجسی- مورگان حجم نمونه ی آماری 265 نفر محاسبه گردید. به منظور دستیابی به نمونه آماری در هر یک از روستاهای منتخب از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب استفاده شد. برای دستیابی به هدف تحقیق در مرحله اول شاخص های پایداری زیست محیطی گردشگری با استفاده از روش تلفیقی شناسایی شدند. براین اساس دو شاخص، حفاظت از منابع و تنوع زیستی و مدیریت و سیاست های محیطی درمجموع با 29 نماگر شناسایی شدند. در مرحله دوم با استفاده از مدل رادار پایداری سطح کلی پایداری زیست محیطی گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان شرقی ارزیابی گردید. نتایج تحقیق نشان داد که درمجموع روستاهای موردمطالعه از سطح پایداری زیست محیطی متوسطی برخوردارند. در بین روستاهای موردمطالعه بیشترین امتیاز پایداری زیست محیطی برابر با 585/0 متعلق به روستای توته خانه و کم ترین امتیاز برابر با 369/0 متعلق به روستای کندوان بود.

بیکاری و کمبود فرصت های شغلی به عنوان  مشکل اصلی روستاهای کشور، ضمن راندن بخش قابل ملاحظه ای از نیروی انسانی مناطق روستایی، آثار نامطلوبی بر ساختارهای جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی شهر و روستا تحمیل کرده است. وضعیت بخش کشاورزی حاکی از این واقعیت است  که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی نیازمند توسعه بخش های صنعت و خدمات است و لذا یکی از راهبردهای اصلی حل مشکلات روستایی، متنوع سازی ساختاری و کارکردی اقتصاد روستایی است. گردشگری روستایی به عنوان راهبردی توانمند و دارای مزیت نسبی، می تواند موجبات تحول اقتصادی را از طریق کارآفرینی و سرمایه گذاری بخش خصوصی و ایجاد زمینه لازم برای توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط فراهم آورد. پیش شرط تحقق این مهم، شناسایی کانون های جاذب دارای مزیت گردشگری است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی توان های گردشگری پایدار در روستاهای هدف استان گلستان و اولویت بندی آن ها جهت سرمایه گذاری های لازم انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و براساس روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق30 نفر از کارشنان متخصص مرتبط و 384 نفر سرپرست خانوار که از طریق فرمول مورگان تعیین شده اند.جمع آوری داده ها از طریق منابع کتابخانه ای و پیمایش میدانی و اولویت بندی روستاهای هدف براساس مدل تاپسیس امکان پذیر شده است. یافته های تحقیق  نشان می دهد، بین سطح توان های طبیعی، تاریخی- فرهنگی روستاهای گردشگری منطقه باسطح توان های زیر ساختی آن ها هم خوانی موثری وجود ندارد. از سوی دیگر وجود ارتباط معنی دار بین توان های زیرساختی با حجم گردشگر، نشان می دهد که برخورداری از توان های طبیعی، تاریخی-فرهنگی روستاهای هدف بدون ارتقای توان زیرساختی آن ها امکان پذیر نیست. با استفاده از مدل تاپسیس و امتیازدهی توانمندی های گردشگری مشخص گردید که از سیزده روستای هدف گردشگری استان گلستان، روستای زیارت در شهرستان گرگان، پاقلعه ازشهرستان رامیان و افراتخته در شهرستان علی آباد، دارای بیشترین توان گردشگری هستند. جهت افزایش تعداد گردشگران روستاهای هدف، ارتقاء امکانات زیر ساختی و بهبود دسترسی پیشنهاد می گردد.

گردشگری یکی از فعالیت های اقتصادی، اجتماعی انکارناپذیر دنیای کنونی جوامع بشری است. این فعالیت پاسخی به نیازهای درونی انسان ها جهت تمدد اعصاب، استراحت، آشنایی با فرهنگ ها و بهره مندی از زیبایی های طبیع ی و بکر است. یکی از زیرشاخه های صنعت گردشگری، گردشگری روستایی می باشد که با توجه به ظرفیت های طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، می تواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد بر روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی داشته باشد. هدف از این پژوهش تحلیل اثرات حمایت ساکنین روستاهای هدف گردشگری بر توسعه گردشگری پایدار در دو روستای درسجین و گلابر در استان زنجان می باشد. نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسش نامه، مشاهده) استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق در دو روستای هدف گردشگری در نظر گرفته شده است، که براساس سرشماری سال 1390 ،    2825 نفر جمعیت برآورد شده است و طبق فرمول کوکران290 پرسش نامه به صورت تصادفی بین مردم روستاهای نمونه توزیع و پخش گردیده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های( t تک نمونه ای، همبستگی)  و مدل لیزرل بهره گرفته شده است. یافته های این تحقیق نشان داد که بین شاخص های وابستگی اجتماعی، هزینه های دریافت شده، مشارکت اجتماعی و منافع دریافت شده با حمایت ساکنان از توسعه پایدار گردشگری رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد به طوری که حمایت ساکنان از گردشگری پایدار در روستاهای نمونه مورد مطالعه به صورت مثبت، زمینه را برای پایداری مناطق روستاهای هدف گردشگری و  کیفیت زندگی مردم فراهم کرده است.

مطالعه حاضر با استفاده از روش شناسی توصیفی- پیمایشی، درصدد پاسخگویی به این سوال اساسی است که بر اساس ابعاد و شاخص های مؤثر در توسعه پایدار گردشگری روستایی، روستاهای هدف استان آذربایجان غربی از چه سطحی از پایداری اقتصادی برخوردارند؟ به منظور جمع آوری داده های مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) استفاده شد. در این مطالعه با استفاده از پرسشنامه به صورت میدانی و با نظرخواهی از مردم محلی (سرپرستان خانوار) به ارزیابی و اندازه گیری پیشرفت به سوی پایداری اقتصادی گردشگری در روستاهای هدف استان آذربایجان غربی (شامل 4 روستای سهولان در شهرستان مهاباد، نصرت آباد در شهرستان تکاب، باغچه جوق در شهرستان ماکو و حسنلو در شهرستان نقده) به وسیله رادار پایداری پرداخته شد. سرپرستان خانوارها در چهار روستای هدف گردشگری استان آذربایجان غربی 1160 نفر می باشد. برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی مورگان استفاده شد و حجم نمونه سرپرستان خانوار 290 بدست آمد. به منظور انتخاب نمونه آماری از روش نمونه گیری طبقه ای متناسب استفاده گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که وضعیت شاخص های مورد مطالعه در بین روستاهای مختلف یکسان نبوده، بطوریکه شاخص عدالت و رفاه اقتصادی بیشترین میزان میانگین از 50/3 در روستای باغچه جوق تا 15/3 در روستای نصرت اباد متغیر است و از نظر شاخص ثبات اقتصادی بیشترین میزان میانگین با 16/3 در روستای سهولان تا 99/2 در روستای حسنلو متغیر است.