واقعه منا

رخداد واقعه منا در سال 1394 ه .ش، که به کشته شدن شمار زیادی از زائران بیت الله الحرام منجر شد، به عنوان یک فرامتن تاریخی مورد توجّه شاعران ایران قرار گرفت و به شکل گیری زیرجریانی نو در سوگ سرایی معاصر انجامید. مجموعه ای از این آثار با عنوان «منا منهای بسیاران» به همّت انتشارات «شهرستان ادب» منتشر شد. بسامد غزل در میان سروده ها، زمینه انجام پژوهشی پیرامون رابطه تناظری سطوح متنی آن با فرامتن تاریخی منا فراهم آورد. بر این اساس، سوگ سروده های منا در قالب غزل در سه سطح «موسیقایی، بلاغی(بلاغت سنّتی) وانگاره ای» مورد بررسی قرار گرفت. برآیند بررسی های متنی نشان می دهد این غزل ها آثاری معناگرا و فرامتن محورند و سطوح سه گانه آن در ارتباطی متقابل، بر انتقال صریح و روشن پیام به خواننده تمرکز دارند؛ به این صورت که دو سطح موسیقایی و بلاغی، با استفاده از ابزارهایی چون تلمیح به واقعه عاشورا، دوری از آرایه های لفظی، بسامد جملات امری با اغراض ثانوی اظهار تأسّف و اندوه و نیز بیان استعاری و تخییلی محدود، در راستای انگاره اصلی شکل گرفته اند که همان اِخبار و توصیف واقعه منا و پیامدهای آن است. زیرانگاره های دیگری نیز چون «تقدیس کشته شدگان»، «تقریب محتوایی با واقعه کربلا» و «توبیخ و تهدید دست اندرکاران واقعه منا» در مضمون پردازی و برقراری ارتباط میان متن و فرامتن مورد استفاده شاعران قرار گرفته اند.