آناتولی شرقی

یکی از چالش های دائمی بخش علیایی رود فرات و غرب ارمنستان بزرگ در طول تاریخ وجود تنش های نظامی میان قدرت های سیاسی مجاور آن بر سر چگونگی تسلط یافتن بر منطقه سوق الجیشی وان بوده است. این چالش ها در دوران حکومت صفوی و عثمانی وارد مرحله جدیدی شد و اختلافات مذهبی و سیاسی میان آنها زمینه رویارویی دیگری را در آن منطقه بوجود آورد که با فراز و نشیب طی سال های 1049-907 ق ادامه یافت. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی به دنبال تبیین این پرسش است که آنها چه سیاست و اهدافی را در منطقه وان دنبال می کردند که سبب پیدایش کشمکش های نظامی طولانی میان آن دو قدرت گردید؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که انگیزه های مختلفی به لحاظ تاریخی، سیاسی، نظامی، مذهبی، قومی و اقتصادی در درگیری دائمی میان آنها نقش داشته است؛ اما صفویان نه با تکیه بر مذهب و نه قدرت نظامی و نه دیپلماسی، توانایی حفظ و حراست از وان و شهرهای اطراف آن در برابر رقیب نیرومند خود یعنی عثمانی ها را نداشتند، بنابراین درنهایت مجبور شدند تا بر پایه یک توافق رسمی با عثمانی تن به قبول شکست داده و با جدایی دائمی وان از قلمرو تاریخی ایران موافقت کنند.