روش شناسی جامعه شناسی

مقاله حاضر با استعانت از نتایج حاصل از تحلیل محتوای کتب مبانی جامعه شناسی مورد تدریس در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور تنظیم شده است. با استفاده از روش تحلیل محتوا در گام اول 20 اثر اعم از تالیف یا ترجمه شناسایی و انتخاب شدند و درگام بعد 5 منبع به عنوان رایج ترین و پراستفاده ترین منابع درسی برای تحلیل محتوا برگزیده شدند. کتب انتخاب شده براساس قواعد و ضوابط تحلیل محتوا ابتدا با بالغ بر 148 مقوله رمزگشایی شدند. سپس با توجه به مشابهت هایی که بین برخی مفاهیم، مضامین، موضوعات و معانی در کتب مذکور وجود داشت و با درنظر گرفتن اهداف تحقیق در 64 مقوله گردآوری و در مرحله بعد در 40 طبقه کلی تقسیم شدند. در نهایت با استفاده از پرسشنامه معکوس، اطلاعات و داده ها از منابع مربوطه شناسایی و ثبت شدند. نتایج حاصله از تحلیل محتوای کتب مورد مطالعه بر اساس مقولات چهل گانه تعیین شده، نشان می دهد که کاستی ها، محدودیت ها و نواقص عمده این کتب در مقایسه با کتب مبانی جامعه شناسی معتبر خارجی و سرفصل های مصوب در زمینه های زیر است: موضوع مطالعاتی جامعه شناسی نحله ها، پارادایم ها و مکاتب نظری جامعه شناسی مفاهیم اساسی و موضوعات و مباحث عمده جامعه شناسی روش شناسی و شیوه های شناخت در جامعه شناسی جامعه شناسی و ارتباط آن با سایر علوم وضعیت کنونی جامعه شناسی حوزه ها و گرایش های تخصصی جامعه شناسی جامعه شناسی در عمل و فواید آن فرصت ها، قوت ها، تهدید ها و چالش های رشته و نگاهی به آینده جامعه شناسی براساس نتایج حاصل می توان استدلال کرد که کتب مبانی مورد تدریس با وجود داشتن قابلیت ها و نقاط قوت نسبی، فاقد استانداردها و کیفیت و کمیت مورد انتظار هستند، و ضرورت بازنگری و تولید و خلق منابع جدید و متناسب با استانداردهای بین المللی و کتب معتبر خارجی و براساس ارزش های ملی، فرهنگی و بومی حس می شود.