عقل فرهنگی

مجموعه معارف اسلامی کنونی با قرائت ها و خوانش های گوناگون، گاهی توسط متفکران مسلمان و گاهی توسط علاقه مندان به اسلام مورد بازخوانی قرار گرفته است که می توان آنها را در چند دسته بندی کلی قرار داد و پس از آن تحلیل کرد. محمد عابدالجابری و هانری کربن مصادیق بارز از خوانش هایی متفاوت؛ اما معطوف به موضوعی واحد، یعنی تراث اسلامی، هستند. در این پژوهش با قرار دادن تفکر آنها در دو قالب کلی «عقل فرهنگی» و «عقل استعلایی» و پرداختن به مختصات روش شناختی آنها به «مقابل نهادن» این دو خوانش پرداخته ایم و کوشیده ایم تا با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه نص واحد اسلامی می تواند مولد خوانش های متفاوت بوده و خود را در جریان های فکری مختلف نشان دهد. در نهایت با بررسی تطبیقی اندیشه این دو اسلام شناس نتیجه می گیریم که نوع جهان بینی آنها در درک متفاوتشان از اسلام مؤثر است؛ لذا هر کدام پاسخ خود را از دین مبین می طلبند.