محمدعلی افغانی

رابرت اشتنبرگ روانشناس آمریکایی در سال 1987 نظریه مثلث عشق را مطرح کرد. او در این نظریه معتقد است اگر در رابطه ای سالم سه مؤلفه ی صمیمیت، عق و تعهد به طور مساوی جمع شود عشق متعالی و پایدار شکل می گیرد؛ امّا به ندرت این حالت رخ می دهد. رمان شوهر آهوخانم نوشته ی علی محمد افغانی، یکی از گزینه های ادبی، برای بررسی نظریه ی روانشناسانه ی مثلث عشقِ اشتنبرگ است. در این رمان، اگرچه محور داستان بر حول شخصیت سیدمیران می چرخد امّا واقعیت این است که در این اثر، آهو مهم ترین شخصیت و قهرمان داستان است و جریانات و حوادث رمان و دیگر شخصیت ها در سایه ی وجود او رنگ و معنا می یابد. در واقع نویسنده از زاویه ی دید احساسی و عاطفی آهو به عنوان مادر و همسر، داستان را روایت می کند و از منظر او سه مؤلفه ی مثلث اشتنبرگ را در برش های میانی رمان و عشق متعالی را در بخش پایانی به نمایش می گذارد. این پژوهش در یک گفتار و دو مقدمه در پاسخ به این سؤال پژوهش که آیا در این رمان طبق نظریه ی مثلث عشق اشتنبرگ انواع حالت های هفتگانه عشق ترسیم شده است؟ به شیوه ای توصیفی- تحلیلی به این نتیجه می رسد که عشقِ جسمانی محض و وجود تک مؤلفه ی صمیمیت یا عشق و وجود تنها دو مؤلفه ی صمیمیت و اشتیاق رابطه ای زودگذر و ناپایدار را رقم می زند؛ مانند وقایعی که در رابطه ی سیدمیران و آهو و هما در اوایل و اواسط داستان اتفاق می اُفتد و امّا وجود سه مؤلفه ی صمیمیت، اشتیاق و تعهد بین سیدمیران و آهو در بخش پایانی، رابطه ای متعالی را شکل می دهد.