نقد سیاسی

هدف پژوهش حاضر، بررسی فیلم آژانس شیشه ای به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا به جهت نقد گفتمان دولت حاکم در زمان ساخت این فیلم، یعنی دولت سازندگی در سال های دهه هفتاد است. نویسندگان با بهره گیری از تحلیل محتوای کیفی و روش نشانه شناسی، ضمن شناسایی مؤلفه های گفتمان دولت حاکم، زمینه های نقد سیاسی در سینمای دهه هفتاد را واکاوی می کنند. فیلم آژانس شیشه ای نیز با درون مایه های قدرتمند سیاسی یکی از فیلم های شاخص در این زمینه در سال های دهه هفتاد محسوب می شود. این پژوهش نشان می دهد نقد گفتمان سیاسی در فیلم حاتمی کیا با زبانی صریح علیه سیاست های کشور در سال های پس از جنگ صورت گرفته و زمینه تضادها و قطب بندی های سیاسی و اجتماعی در کشور مورد کندوکاو قرار می گیرد. در این تحقیق، ضمن توجه به چارچوب مفهومی تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی و بهره گیری از تحلیل محتوای کیفی، برای تحلیل داده ها از روش نشانه شناسی ساختارگرا استفاده شده است.

دوره حکومت محمدرضا پهلوی میزان فروش نفت به کشورهای دیگر افزایش پیدا می کند و شرایط مالی کشور به نسبت قبل بهتر می شود و به تبع آن خرید کاغذ، نشر کتاب و... افزایش می یابد. از سویی سختگیری و سانسور به نسبت دوره رضاشاه کم تر است. از این رو در دوره حکومت پهلوی دوم داستان نویسی رواج بیش تری دارد و نویسندگان متأثر از شرایط جامعه دست به خلق داستان هایی می زنند که شرایط جامعه و حوادث تاریخی آن دوره را بیان می کند. یکی از این داستان ها، «همسایه ها» است که اوضاع جنوب ایران در زمان ملی شدن نفت را بیان می کند. در این کتاب، شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر آن دوره، زندگی مردم و افکار و اندیشه و آرزوها و مشکلات آن ها، فقر مالی و فرهنگی و حتی لایه های پنهان زندگی و فکر انسان ها بیان می شود و به صورت غیر مستقیم به نقش حزب توده در ایجاد این نهضت سیاسی اشاره شده است.