حقوق مشترک

جبران خسارت، اصل مهمی است که به عنوان سنگ بنای زیرین و اساسی مسؤولیت مدنی به رسمیت شناخته شده؛ گرچه اصل ترمیم خسارت معنوی، وفق قانون مسؤولیت مدنی، اصلی عمومی و قابل تسری به خانواده می باشد؛ اما این قانون در جهت ترمیم خسارت معنوی ناشی از روابط زوجین، کافی نمی باشد؛ زیرا از الزام فرد به ترمیم خسارت مادی و معنوی به طور مطلق سخن گفته است، در حالی که، راهکار های اتخاذی جهت ترمیم خسارت معنوی وارده در روابط زوجین، با توجه به متفاوت بودن ماهیت خانواده با سایر نهاد ها، بایستی خاص و در جهت کیان خانواده وضع گردد. مقاله حاضر در پی آن هست که آیا نظام حقوقی ایران، چنین ظرفیت فقهی را دارد که ترمیم خسارت معنوی در روابط زوجین و راهکارهای ترمیم آن را در قوانین موضوعه مورد توجه قرار دهد؟با بازنگری و تأمل در مبانی فقهی، ترمیم خسارات معنوی ناشی از روابط زوجین، ممکن است؛ اما متأسفانه ضمانت اجرا های موجود، به دلیل عدم تصریح بر این مهم و گاهاً اشاره جزئی و موردی در برخی مواد قانونی، نتوانسته خانواده را تا حد مقبول حفظ و حراست نماید. بنابراین پرداختن به این مهم در روابط زوجین، امری ضروری است؛ چرا که می توان با راهکار های مؤثر و مفید، قوانینی را وضع نمود که در عین حفظ نهاد خانواده، خسارات ناشی از روابط زوجین ترمیم نمود. شناسایی مصادیق خسارت معنوی در حقوق غیرمالی مشترک زوجین و ارائه راهکارهای اجرایی مناسب با بهره گیری از ظرفیت های فقهی ترمیم خسارت معنوی، در جهت حمایت از حقوق زوجین، با هدف تحکیم بنیان خانواده از نوآوری مقاله حاضرمی باشد.

یکی از مسایل مورد تاکید مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب رفتار ما بر اساس سبک زندگی اسلامی است؛ به دلیل اینکه زیر بنای بسیاری از مباحث اجتماعی اقتصادی واختلافات خانوادگی بستگی به سبک زندگی ما دارد؛ زیرا اگر سبک زندگی جامعه ما درست شود اختلافات خانوادگی حل خواهد شد. سبک زندگی افراد شخصی نیست که بخواهند سلیقه ای عمل کنند بلکه با اجتماع و بخش های مختلف آن در ارتباط است. سبک زندگی متشکل از دو بخش است ۱) پایبندی به خانواده، تقوا گرایی و خدا محوری، صبر، تلاش و کوشش، صداقت، قناعت احترام، حیا، حجاب، اعتدال. ۲)تحلیل سیاسی اجتماعی است. مقام معظم رهبری در این بیانیه درباره همه مقولات، توصیه ها و نکاتی را بیان می دارند اما نسبت به سبک زندگی می فرمایند: «سخن لازم در این باره بسیار است. آن را به فرصتی دیگر وامی گذارم و به همین جمله اکتفا می کنم که تلاش غرب در ترویج سبک زندگی غربی در ایران، زیان های بی جبران اخلاقی و اقتصادی و دینی و سیاسی به کشور و ملت ما زده است. مقابله با آن جهادی همه جانبه و هوشمندانه می طلبد که باز جشم امید در آن به شما جوان هاست.» یکی از موارد پایبندی به خانواده رعایت حقوق زوجین است که در صورت رعایت این حقوق بسیاری از اختلافات حل خواهد شد. هدف از این نوشتار آگاه سازی خانواده ها نسبت به سبک زندگی اسلامی است . این نوشتار در  محدوده فقه و به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع فقهی گردآوری شده است. از جمله دستاوردهای پژوهش حاضر می توان به تقسیم حقوق زوجین بر دو قسم مختص و مشترک اشاره کرد؛ حقوق اختصاصی زوج عبارت است از اطاعت وعدم عصیان، اداره خانه، عدم خروج از خانه، حفظ مال شوهر و حقوق اختصاصی زن نفقه، با توجه به شان زن، مهر، حق قسم . ازحقوق مشترک معاشرت به معروف را می توان نام برد.