چمرگاه، تجلی کالبدی سوگ در پشتکوه (ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ ایلام دوره ۲۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۶ و ۷۷
81 - 95
مناسک مرگ بیانی از تصورات در زمینه مفهوم مرگ، نحوه گذار از فقدان متوفی و تداوم حضور اوست؛ با این حال نحوه برگزاری و ساخت فضای آن نیز نشانه ای از سلسله مراتب تشرف به فضا در سوگ است. یکی از مهمترین و رایج ترین این آیین ها «چمر» است که هدف آن، یادبود فرد یا افراد متوفی و تجلیل از مقام آنهاست و در حال حاضر در مناطقی از استان های ایلام، لرستان، کرمانشاه و خوزستان برگزار می شود و بررسی آن می تواند دریچه ای به شناخت ابعادی از فرهنگ ایشان باشد. این آیین بسته به موقعیت جغرافیایی محل برگزاری آن، حاوی نشانه های کالبدی مانند اشیاء و محوطه برگزاری است. روش تحقیق در این مقاله، مردم شناختی بوده و اطلاعات آن از طریق مشاهدات شخصی و مطالعات کتابخانه ای به دست آمده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مراسم چمر نشانه ای از تفکیک فضایی و نوعی ویژه از ساخت فضا بر مبنای تداوم حضور و پاسداشت جنبه عمومی مناسک است. جهت تفکیک و فضاسازی از رنگ بندی، چیدمان افراد مانند رووه کرها و ...، اشیاء، حیوان و درخت، شدت موسیقی و تنوع مضامین موسیقی و آواز استفاده می شود.