سازمان سبز

با تشدید مشکلات زیست محیطی، انتظار می رود سازمان ها مسئولیت های بیشتری را بر عهده بگیرند و مدیریت سبز اثربخش را در فعالیت های جاری سازمان پیاده سازی نمایند. گرچه استراتژی و سیاست های زیست محیطی سازمان، اهداف را تعیین می کند و بیانگر تعهد به پایداری می باشد ولی در نهایت موفقیت سازمان ها در پایداری محیطی به رفتار فردی کارکنان بستگی دارد. آنچه مشهود می باشد این است که برای سبز کردن یک سازمان تنها اقدامات مدیریت منابع انسانی سبز کفایت نمی کند و مستلزم ترویج رفتارهای سبز در بین اعضای یک سازمان می باشد. به عبارت دیگر، توسعه و تقویت رفتار کارکنان طرفدار محیط زیست برای توسعه پایدار سازمان امری حیاتی است و رفتار سبز یک مؤلفه مهم و ضروری برای پایداری محیطی سازمانی محسوب می شود. ازاین رو؛ پژوهش حاضر، به روش مرور نظام مند به منظور توسعه بینش در خصوص مفهوم رفتار سبز در سازمان به عنوان یکی از خرده سیستم های مدیریت سبز انجام شده و تلاش شده با بهره گیری از روش کتابخانه ای و مرور مقالات، معنا و مفهوم رفتار سبز در سازمان ، انواع و مدل ها موردبررسی قرار گیرد.

همزمان با تحول زندگی بشر به واسطه ی رشد فناوری، یکی از مهمترین چالش های قرن حاضر معضلات زیست محیطی است. آگاهی سازمان های دولتی به عنوان یکی از اصلی ترین بخش های جامعه، از عوامل موثر در به کارگیری مدیریت منابع انسانی سبز، با هدف کاهش اثرات منفی بر محیط زیست و نقش فناوری اطلاعات در این فرآیند، بسیار حائز اهمیت است. لذا پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مدیریت منابع انسانی سبز مبتنی بر فناوری اطلاعات در سازمان های دولتی شهر کرمان در سال1401 انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف اکتشافی با رویکرد کیفی و از نوع داده بنیاد است. مصاحبه شوندگان 14 نفر از مدیران خبره منابع انسانی و ارشد سازمان های دولتی شهر کرمان بودند که با روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق مراحل نظریه زمینه ای شامل کدگذاری باز، محوری و انتخابی به کمک نرم افزار مکس کیو دی ای 2018 صورت گرفت. در مراحل کدگذاری باز و محوری 65 مفهوم و 16 مقوله شناسایی شدند و پیوند این مقولات مشخص شد. سرانجام در مرحله کدگذاری انتخابی تمامی مضامین شناسایی شده در قالب شرایط علّی، مداخله گر، زمینه ای، راهبردها و پیامدها حول پدیده محوری منجر به شکل گیری مدل پارادایمی پژوهش گردید.

زمینه و هدف: در عصر جدید، سازمان های دولتی و خصوصی آگاهی از مسائل زیست محیطی را امری مهم و لازم برای ادامه حیات خود می دانند. به همین دلیل، پژوهش حاضر با هدف ارائه چارچوب جامع مدیریت منابع انسانی سبز، به بررسی نظام مند مطالعات مدیریت منابع انسانی سبز پرداخته است. روش شناسی: روش پژوهش از لحاظ هدف، بنیادی و از حیث گردآوری اطلاعات، ترکیبی اسنادی است. پژوهشگران از طریق رویکرد فراترکیب و مرور نظام مند مطالعات منتشرشده در خصوص مدیریت منابع انسانی سبز از سال 1379(2000) تا 1398(2019)، به ارزیابی پایگاه های داده خارجی اسکپوس و تامسون روترز و پایگاه های داده داخلی مگ ایران و نورمگز پرداختند و 21 مقاله مرتبط را انتخاب و تحلیل کردند. شایان ذکر است که تعیین اهمیت و اولویت ابعاد استخراج شده با استفاده از روش آنتروپی شانون انجام شد. یافته ها: در مجموع، پس از تحلیل محتوای مطالعات انتخاب شده، 100 کد، 27 مفهوم و 10 مقوله استخراج شد که مقوله ها عبارت اند از: طراحی و تجزیه وتحلیل شغل سبز، فرایند جذب سبز، جامعه پذیری سبز، ارزشیابی عملکرد سبز، مشوق ها و پاداش سبز، آموزش و توسعه سبز منابع انسانی، روابط و مشارکت سبز کارکنان، نظام پاسخ گوی سبز، ایمنی و سلامت کار سبز و انضباط سبز. بر اساس یافته های پژوهش، مفهوم پیوند پرداخت به عملکرد زیست محیطی، بیشترین ضریب اهمیت را دارد. در نهایت، پس از اجرای گام های پژوهش، چارچوب جامع مدیریت منابع انسانی سبز ارائه شد. نتیجه گیری: چارچوب ارائه شده در این پژوهش می تواند مبنای مناسبی برای پیاده سازی مدیریت منابع انسانی سبز در سازمان ها باشد تا سازمان ها با آگاهی از پتانسیل ها، سیاست های آتی خود را هم راستا با محیط زیست سازمان و افزایش عملکرد سبز سازمانی تنظیم کنند. همچنین، انتظار می رود که اجرای چارچوب مدیریت منابع انسانی، بر سلامت و بهداشت جامعه اثرگذار باشد و در زمینه بهره وری کارا و مؤثر از منابع طبیعی با استفاده از شیوه ها و راهبردهای مدیریت منابع انسانی سبز کمک کند.