تخیل سیاسی

کتاب تخیل سیاسی در زیست جهان ایرانی اسلامی می کوشد با نگاهی هستی شناسی و معرفت شناسی به تخیل، ضمن تشریح ابعاد و زوایا و تعریف این مفهوم به تحلیل وقایع و تحولات ایران معاصر بر اساس تخیل سیاسی بپردازد. براساس مباحث ارائه شده در کتاب و به ویژه با توجه به نکات چالشی و مورد بحث تخیل در ادبیات فکری موجود، ارتباط تخیل با امر سیاسی، حکمت عملی، فقه، تاریخ، جامعه شناسی و فلسفه سیاسی به بحث نهاده خواهد شد و نقاط ضعف و قوّت کتاب بیان خواهد گردید. تعیین ملاک و معیار و مبنا برای عالم خیال و دور ساختن آن از توهم و فانتزی بودن، تحلیل تحولات سیاسی اجتماعی معاصر بر اساس تخیل سیاسی، ارائه ی انسان شناسی مبتنی بر تخیل و همراه ساختن برخی مباحث اصلی فلسفه سیاسی با ادبیات موجود در بحث تخیل از نقاط قوت این کتاب است. به رغم این قوت که سرشار از ارائه ایده به خواننده است اما کتاب نتوانسته است ایده ها را پرورش دهد و تمام نماید. مقاله حاضر بر ناتمام بودن بسیاری از مباحث مطرح شده در کتاب و ابهام در پاره ای از مباحث طرح شده نقد وارد کرده است.

تخیلات با شکل دهی ذهنیت، فرهنگ و جهان اجتماعی مردم، زمینه ساز جریان های اجتماعی هستند. فارابی «سیاست» را مستلزم ارتباط با عامه مردم که در آن ها تخیل جانشین تفکر است و ایجاد نوعی پذیرش درونی در قلوب آن ها می داند که تنها از طریق ابزارهای تخیلی امکان پذیر است. از طرفی در دنیای معاصر، رسانه نقش گسترده ای در شکل گیری تخیل فردی و اجتماعی دارد و بازیگران سیاسی و اجتماعی برای نفوذ در اذهان مردم بیشترین بهره را از این ابزار می برند. یکی از چالش های سیاسی اجتماعی صدسال اخیر ایران حقوق زنان و حجاب است و رسانه ها نیز نقش پررنگی در این چالش دارند؛ ازاین رو این پرسش پیش می آید که بین مسئله حقوق زنان در ایران و تخیل سیاسی چه ارتباطی وجود دارد؟ با فرض بر اینکه حقوق زنان یک میدان اجتماعی است، ابتدا مفهوم تخیل سیاسی در فلسفه اسلامی و همچنین فلسفه کانت تبیین می شود سپس در ادامه به واکاوی مسئله حجاب به عنوان یک میدان در اندیشه بوردیو به روش تحلیل گفتمان وداک جهت پیدا کردن رابطه واقعیت عینی و ساختمان ذهنی کنشگران پیرامون مسئله حجاب می پردازیم. یافته های پژوهش نشان می دهد که واقعیات عینی و تحولات اجتماعی پیرامون مسئله حقوق زن و حجاب متأثر از ذهنیت و تخیل سیاسی کنشگران و عامه مردم بوده است.