دیپلماسی مرزی

دیپلماسی مرزی ازجمله زیربخش های مبحث پارادیپلماسی (دیپلماسی موازی) است که در طی دهه های اخیر متناسب با افزایش پیوند بین فضاهای جغرافیایی و بازیگران برجسته شده است. هدف در پیش گیری دیپلماسی مرزی، افزایش کنش های مثبت در منطقه مرزی مبتنی بر ظرفیت های محلی این فضاها به منظور بهبود شرایط مناطق مرزی و توسعه آن هاست. برای دستیابی به دیپلماسی فعال، در گام نخست باید بتوان پارامترهای مؤثر بر آن ها را شناخت و در گام دوم بتوان آن ها را متناسب با شرایط زمانی و مکانی، نیازها و رویکردها و از همه مهم تر، مبتنی بر میزان ارزش آن ها برای بازیگران هم پیوند استفاده کرد؛ بر این مبنا، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه داده های کتابخانه ای و پرسشنامه ای با روش فریدمن، همبستگی و رگرسیون انجام شده است. با استفاده از آزمون فریدمن، پارامترهای 6 بعد از 10 بعد بررسی شده در منطقه مطالعه شده است. در ادامه از آزمون های همبستگی و رگرسیون برای نشان دادن درجه و اهمیت پارامترها استفاده شده که نتایج مفصل هریک به طور کامل در پژوهش ذکر شده است. باید توجه داشت که پارامترهای مرزی با دیپلماسی مرزی رابطه مستقیم و به شدت مؤثری دارند و در توسعه و بهینه سازی فضاهای مرزی نقش بسزایی دارند.  

زمینه و هدف: از مهم ترین ارگان هایی که نقشی مهم را در تعاملات مرزی با کشورهای هم جوار بر عهده دارد، فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران است. پژوهش حاضر به دنبال طراحی و تدوین الگوی دیپلماسی مرزی فرماندهی مرزبانی جمهوری اسلامی ایران در مرزهای غرب کشور است .روش شناسی: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی و کیفی است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته استبا جامعه ای شامل فرماندهان (مرزبانان درجه یک دارای استوارنامه)، خبرگان و کارشناسان آشنا به موضوع پژوهش به تعداد 16 نفر به شرط اشباع نظری. تجزیه وتحلیل داده ها بااستفاده از روش تحلیل مضمون سه سطحی (مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر) انجام گرفته است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که از نظر مشارکت کنندگان، الگوی دیپلماسی مرزی جمهوری اسلامی ایران در مرزهای غرب کشور شامل 4 مضمون فراگیر، 10 مضمون سازمان دهنده و 73 مضمون پایه است. مفاهیم سیاسی، امنیتی، فرهنگی اجتماعی و اقتصادی، مفاهیمی بودند که به عنوان مضامین فراگیر در این پژوهش استخراج شدند.نتایج: نتایج حاصل از تحقیق بالا بیانگر این است که مرزهای غرب کشور به دلیل اهمیت کارکردی و امنیتی خود، نیازمند تقویت تعاملات مرزی در قالب دیپلماسی مرزی است و الگوی به دست آمده در این پژوهش، چارچوبی را در جهت ارتقای تعاملات مذکور ارائه می دهد. ابعاد به دست آمده در این الگو نشان می دهد که توجه و سرمایه گذاری در این بخش ها ارتباط مستقیمی با امنیت پایدار داخلی دارد؛ چراکه تأمین امنیت در نواحی مرزی به عنوان لایه اولیه امنیت دفاعی منجر به تقویت امنیت در کانون های مرکزی خواهدشد.