بازنمایی دین

این پژوهش به دنبال بررسی نحوه بازنمایی ابعاد پنج گانه اعتقادی، عاطفی، رفتاری، دانشی و پیامدی دین در سینمای پس از انقلاب، زمینه های اجتماعی مقولات بازنمایی شده و رابطه سینمای دینی پس از انقلاب با مقوله دین رسانه ای شده است. برای این منظور فیلم هایی که بیشترین نزدیکی را با تعریف حداکثری سینمای دینی و مذهبی داشته اند از دهه های مختلف با نظر صاحبنظران این حوزه انتخاب شدند. فیلم های «توبه نصوح» و «افق» از دهه 60، «از کرخه تا راین» و «به رنگ خدا» از دهه 70، «خیلی دور-خیلی نزدیک» و «طلا و مس» از دهه 80 و فیلم «شیار 143» از نیمه اول دهه 90 انتخاب شدند. روش شناسی این پژوهش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد نشانه شناسی امبرتو اکو است. رمزگان های ده گانه اکو شامل ادراکی، شناسایی، انتقالی، لحن، تصویری، شمایل انگاشتی، ذوق و احساس، نظریه بیان، سبک شناختی و ناخودآگاه در صحنه های اصلی و فرعی فیلم ها بررسی و مقولات مختلف دینی استخراج شد. از جمله نتایج این پژوهش عبارتست از: اهمیت ویژه ابعاد «رفتاری» و «دانشی» دین در فیلم های بررسی شده دهه های مختلف، عمیق تر شدن دغدغه های سینمای دینی در سال های پس از دهه 60، سیاسی نبودن فیلم های بررسی شده دهه 80 علیرغم سیطره سیاست بر نظامات اجتماعی ایران و همسویی کامل فیلم ها با روندهای دینی جامعه در همه دهه ها.