شاخص گتیس-ارد-جی

دی اکسید نیتروژن (NO 2 ) یکی از آلاینده های معیارهوا محسوب می شود که علاوه بر اثرات سوء بهداشتی، پیش نیاز تشکیل تر کیبات خطرناک جوی نیز است. در پژوهش حاضر براساس 84 نقشه ماهانه که از حداکثر تعداد ایستگاه های کیفیت هوا با طولانی ترین دوره آماری ممکن ترسیم شده است، چهار نقشه فصلی پراکنش این آلاینده برای مشهد تهیه شد. سپس با استفاده از شاخص آماری گتیس-ارد-جی ( Getis –Ord-Gi ) نقاط داغ روی نقشه های فصلی شناسایی شد. در ادامه با استفاده از تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی، پهنه بندی نواحی همگن NO 2 شهر مشهد به دست آورده شد . طبق نتایج به دست آمده، الگوی مکانی تشکیل هسته نقاط داغ در تمامی فصول مشابه با هم است و اکثر مناطق شرق و شمال شرق مشهد کانون غلظت های زیاد این آلاینده است. از لحاظ غلظت NO 2 سطح شهر مشهد را می توان به سه پهنه یا منطقه همگن تفکیک کرد. منطقه 1 با غلظت متوسط، 24 درصد از مساحت شهر را در نواحی جنوب و جنوب غربی مشهد در برگرفته است. منطقه 2 دارای کمترین غلظت بوده و نیمی از مساحت شهر (50 درصد) که عمدتاً منطبق بر نیمه غربی است، در این پهنه قرار دارد و پهنه 3 یا منطقه دارای غلظت زیاد، مناطقی از شرق و شمال شرق مشهد را در بر می گیرد. در واکاوی دلایل غلظت زیاد در پهنه 3، می توان به مواردی همچون تراکم بیشتر جمعیت نسبت به مناطق دیگر، ضعف زیرساخت های شبکه حمل و نقل شهری، بافت فرسوده شهری، وسایل نقلیه موتوری غالباً مستهلک و دودزا، مجاورت با واحدهای تولیدی و صنعتی حاشیه شهر اشاره کرد.