شاخص IRWQIsc

این پژوهش با هدف شناسایی وضعیت موجود کیفیت آب رودخانه بشار از طریق محاسبه شاخص کیفیت آب های سطحی ایران (IRWQIsc) انجام شد. پایش کیفیت آب رودخانه براساس نمونه برداری از 12 ایستگاه در طول رودخانه هم زمان با نمونه برداری از دو ایستگاه آلودگی نقطه ای ورودی به رودخانه (پساب پرورش ماهی و پساب تصفیه خانه فاضلاب یاسوج)، در مهرماه 1400 به عنوان دوره کم آبی و دی ماه 1400 به عنوان دوره پر آبی انجام شد. نتایج حاصل از پهنه بندی رودخانه بشار براساس شاخص IRWQIsc در دوره کم آبی، نشان دهنده کاهش کیفیت آب رودخانه از بالادست به سمت پایین دست رودخانه است؛ به طوری که 66/41 درصد رودخانه (بالادست رودخانه در محدوده تنگ تیزآب تا دهنو) وضعیت به نسبت خوب، 34/8 درصد رودخانه (ورودی شهر یاسوج) وضعیت خوب، 33/8 درصد (قسمت میانی رودخانه در محدوده شاه مختار) وضعیت به نسبت بد و 66/41 درصد (پایین دست رودخانه) وضعیت متوسط داشت. در دوره پرآبی با وجود افزایش دبی و میزان بارندگی، افزایش چشمگیری در کیفیت آب در بالادست رودخانه مشاهده نشد. به طوری که براساس شاخص IRWQIsc در دوره پرآبی، 25 درصد رودخانه در وضعیت متوسط (تنگ تیزآب، تنگ سرخ و پایین دست قلات) و 75 درصد رودخانه در وضعیت به نسبت خوب قرار داشت. مقایسه دبی و شاخص IRWQIsc نشان دهنده آن بود که فقط در دوره پرآبی در پایین دست رودخانه، افزایش دبی باعث افزایش کیفیت رودخانه شده است و در بالادست رودخانه و همچنین دوره کم آبی رابطه ای بین دبی و شاخص IRWQIsc دیده نمی شود.

ارزیابی ریسک آلودگی منابع آب و پهنه بندی آلودگی ها می تواند اطلاعاتی سودمند جهت کنترل کیفی این منابع ایجاد کند. در این راستا همسو با سیاست های جلوگیری از آلودگی منابع آب و کنترل آلاینده ها، استفاده بهینه از منابع آب، تعیین میزان پتانسیل ریسک های ناشی از منابع آلاینده در حوضه های آبریز لازم و ضروری به نظر می رسد. هدف این پژوهش ارزیابی ریسک آلایندگی حوضه ی آبریز سد احمدبیگلو با استفاده از روش WRASTIC می باشد. با عنایت به اینکه تحقیقات اخیر صرفاً به ارزیابی ریسک با شاخص های مرسوم پرداخته است و یکی از مسایل مهم در مدل سازی ریسک در طبیعت بررسی صحت مدل و کارایی آن مدل می باشد؛ بنابر این در پژوهش حاضر برای ارزیابی کارایی شاخص وراستیک و تطابق با محیط واقعی از شاخص کیفیت آ ب های سطحی ایران (IRWQISC)  استفاده شد. طبق نتایج حاصله، میزان ریسک شاخص های تخلی ه فاضلاب، فعالیت های تفریحی و گردشگری، فعالیت های کشاورزی، اندازه حوضه ی آبریز، راه های ارتباطی، فعالیت های صنعتی و کاربری اراضی برای زیرحوضه هایA1, A2, A3 ,A4, A5, A6, A7  به ترتیب برابر با 18، 16، 29، 28، 44، 35، 35 می باشد. نتایج گویای این واقعیت است که میزان ریسک از مناطق کم جمعیت، بکر و کمتر توسعه یافته صنعتی و تفریح ی ب ه مناطق پرجمعیت، دارای دسترسی، نزدیک به شهر، توریستی و دارای صنایع رو به افزایش است.  طبق نتایج اعتبارسنجی مدل با وضعیت فعلی آلودگی آب در حوضه ی آبریز سد احمدبیگلو، زیرحوضه ی A2 در محل ایستگاه پایش کیفی شماره 2 دارای مطابقت 70 درصدی و در محل ایستگاه پایش کیفی شماره 3 دارای مطابقت 81 درصدی و زیرحوضه ی A3 در محل ایستگاه پایش کیفی شماره 4 دارای مطابقت 88 درصدی با شاخص ریسک به دست آمده می باشد.