ترک تحصیل

این پژوهش با هدف بررسی عوامل محیطی و اجتماعی مؤثر در ترک تحصیل دانش آموزان دختر دبیرستان های شهرستان میاندوآب انجام شد. جامعه آماری این تحقیق دو گروه دختران ترک تحصیل نکرده و ترک تحصیل کرده در سال تحصیلی 90 - 89 در سه پایه متوسطه شهرستان میاندوآب هستند که تعداد دختران ترک تحصیل نکرده 4085 نفر و تعداد دختران ترک تحصیل کرده 604 بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و حجم نمونه بر اساس فرمول تعیین حجم نمونه کوکران انجام پذیرفت و از هر دو گروه به تعداد 234 نفر ترک تحصیل و به همین تعداد نیز دانش آموزعادی (مشغول به تحصیل) که مجموعاًً 468 نفر بود به عنوان نمونه تصادفاً گزینش گردید. روش تحقیق حاضر علی- مقایسه ای بوده و برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است برای تعیین میزان تاثیر میزان متغیرها در فرضیه ها دو گروه از دختران (مشغول به تحصیل و بازماندگان از تحصیل) مقایسه گردیدند و اطلاعات به دست آمده از طریق آمار توصیفی و استنباطی (آزمونt) مورد بررسی قرار گرفت و نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که عوامل محیطی، خانوادگی، اقتصادی، عوامل مربوط به مدرسه ی ترک تحصیل، گروه همسالان بین دانش آموزان عادی و بازمانده از تحصیل متفاوت است و این تفاوت از لحاظ آماری معنادار است یعنی عوامل ذکر شده بیشترین نقش را در ترک تحصیل دختران داشته است و همچنین اختلاف میانگین ترک تحصیل دانش آموزان براساس محیط زندگی (محیط روستایی وشهری) برابر 28/1 است که نشانگر ترک تحصیل بیشتر دانش آموزان درمحیط روستایی به محیط شهری می باشد ولی این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد. یعنی محیط زندگی نقش عمده ای در ترک تحصیل دانش آموزان دختر نداشته است.

مدارس و معلمان نقشی فرهنگی در رشد و توسعه علمی دانش آموزان و کسب پیشرفت های آموزشی آن ها بر عهده دارند. از آن جمله می توان به انگیزش اشاره کرد که به صورت تمایل ذاتی و درونی برای رفتار و یادگیری است و توسط محیط پیرامون تشویق و حمایت م یشود و یا بالعکس بر اثر بی توجهی، تضعیف م یگردد در پی آن عملکرد یا علاقه به ادامه یا ترک تحصیل رخ می دهد. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای انگیزش خود تعیین گری و عملکرد تحصیلی در رابطه ارتباط معلم – دانش آموز و تصمیم به ادامه یا ترک تحصیل است. روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر پایه ی سوم راهنمایی و اول دبیرستان مناطق شهری شهرستان شهرکرد بود که در سال تحصیلی 93 - 1392 مشغول به تحصیل بودند. نمونه این پژوهش 400 نفر بودند که به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند.ابزار پژوهش عبارت بود از پرسشنامه خود تنظیمی تحصیلی ) ،)ASRQ مقیاس سنجش عملکرد تحصیلی مورد انتظار) AP (، پرسشنامه) QTI (، مقیاس ترک تحصیل الرند و همکاران) 1997 ( و پرسش نامه خود گزارشی از ترک تحصیل. یافته های پژوهش نشان داد که انگیزش خود تعیین گری و عملکرد تحصیلی می تواند در رابطه بین ارتباط معلم – دانش آموز و تصمیم به ادامه و ترک تحصیل نقش واسطه ای داشته باشد) 01/0 نتایج نشان داد که با بهبود روابط معلم دانش آموز ضمن افزایش انگیزش و بهبود عملکرد دانش آموز می توان تصمیم به ترک تحصیل را در دان شآموزان کاهش داد.

پژوهش حاضر باهدف کاوش دلایل ترک تحصیل یک دانش آموز دختر روستایی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر کیفی با رویکرد روایت پژوهی می باشد. این پژوهش بر روی یک دانش آموز دختر روستایی که ترک تحصیل کرده، متمرکز شد. برای گردآوری داده ها از مصاحبه های روایتی نیمه ساختاریافته و یادداشت میدانی استفاده شد. در فرآیند تحلیل از روش های تحلیل روایت ها و کدگذاری استفاده شده است. در تحلیل روایت ها از الگوی پارادایمی اشتراوس و کوربین (1990) کمک گرفته شده است. یافته ها نشان می دهد که مقوله مرکزی در ترک تحصیل این دانش آموز فقر محیطی(محیط خانوادگی و آموزشی روستا) می باشد، که تحت تأثیر عوامل متعددی چون؛ فقر اقتصادی، بی سوادی والدین، تبعیض جنسیتی، اشتغال دانش آموز در خانه، فاصله تا مدرسه و مختلط بودن مدرسه قرار دارد؛ همچنین زمینه هایی همچون؛ باورهای فرهنگی روستا، استفاده از سرباز معلم و تاثیر گروه همسالان در کنار شرایط علّی بر پدیده مؤثر بوده اند. این عوامل تحت تأثیرساختار متمرکز نظام آموزشی موجب ترک تحصیل دانش آموز می شود.

هدف اصلی این پژوهش بررسی کارآیی درونی نظام آموزشی مقطع ابتدایی استان قم در سال تحصیلی 94-93 می باشد. کارآیی اصطلاحی است که برای توصیف ارتباط میان داده ها و ستاده ها بکار می رود . داده ها یا دروندادها عبارتند از انواع مواد ، انرژی و اطلاعات به شکل تجهیزات و تسهیلات فیزیکی ، منابع مالی ، نیروی انسانی ، منابع مادی ، دانش و اطلاعات می باشد . ولی در آموزش و پرورش برای تسهیل کار معمولاً داده را با دانش آموز سال و ستاده یا برونداد در تحلیل کارآیی درون به صورت کمی محض نظیر تعداد فارغ التحصیلان اندازه گیری می شود. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانش آموزان مقطع ابتدایی استان در سال تحصیلی 94-93 می باشد. ضمناً به لحاظ بررسی کل جامعه آماری ، نمونه گیری صورت نپذیرفته است. برای محاسبه کارآیی درونی ابتدا نرخهای ارتقاء، تکرار پایه، ترک تحصیل، ماندگاری، تکمیل (فارغ التحصیلی)، میانگین طول سال های تحصیل برای هر فارغ التحصیل، نسبت درون داد به برون داد واقعی، نرخ اتلاف، درصد اتلاف ناشی از ترک تحصیل و درصد اتلاف ناشی از تکرار پایه مقطع ابتدایی استان قم در سال تحصیلی 94-93 محاسبه شد و در نهایت کارایی درونی نظام آموزشی ابتدایی استان محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده از شاخص های کارایی درونی، ضریب کارایی درونی مقطع ابتدایی استان قم در سال تحصیلی 94-93، 8/98 % بدست آمد.

یکی از مسائل مشهود در برخی از نواحی روستایی کشور، عدم تحصیل یا ترک تحصیل دختران روستایی است. موضوعی که چالش آور و بغرنج است. چرا که فرد از تحصیل و کسب پیشرفت های متعاقب زندگی محروم می ماند. پژوهش حاضر با هدف مطالعه عوامل موثر بر ترک تحصیل دختران در مدارس مناطق روستایی (کلاترزان و موچش) استان کردستان به انجام رسید. از روش کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد استفاده شد. افراد مشارکت کننده 19 دانش آموز دختر که به صورت هدفمند و ملاک محور انتخاب بر مبنای شاخص اشباع نظری مطالعه شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه سازمان یافته بود. بعد از پیاده سازی متن مصاحبه های کیفی و استخراج دیدگاه مصاحبه شوندگان، محتوای متون مصاحبه ها براساس شیوه کد گذاری (باز، محوری و انتخابی) تحلیل شد. برای اعتبار و روایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و مرور خبرگان غیر شرکت کننده در پژوهش استفاده شد. یافته های پژوهش از 7 مقوله اثرگذار بر ترک تحصیل دختران روستایی حکایت دارد که شامل عوامل اقتصادی و معیشتی، عوامل محیط آموزشی، تعاملات معلم و شاگردان، ساختار معیوب خانواده، زمینه های فرهنگی و ارزشی، آسیب های تحصیلی و نگرش منفی به کارکرد سواد است، که در قالب عوامل علی، مداخله ای و زمینه ای راهبرد ها و پیامد ها بصورت مدل نهایی ارائه شده است. درنتیجه ضعف این عوامل که موجب ترک تحصیل دختران شده، بهبود عوامل استنتاجی از یافته های این پژوهش که در قالب مدلی ارائه شده است، پیشنهاد می شود.

جوانان و نوجوانان قشر عظیمی از جمعیت هر کشور را تشکیل می دهند . آنان سرمایه های ارزشمند جامعه و امیدهای درخشان مملکت تلقی می شوند و عامل بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی کشور به شمار می روند و از ایشان انتظار می رود که در آینده ای نه چندان دور، مسئولیت عظیم و سنگین اداره چرخ های مملکت خود را برعهده بگیرند. آئین مقدس اسلام، عنایت خاصی به نسل جوان داشته و آنان را از جنبه های مادی، معنوی، اخلاقی، اجتماعی، روانی و تربیتی تحت مراقبت قرار داده است. اسلام دوران نوجوانی و جوانی را یکی از بزرگترین نعمت هایی الهی در زندگی بشر شناخته و به انحاء مختلف به آن توجه نموده است. همانطور که می دانیم، اقتصاد، نقش مهمی در اساس و بنیاد خانواده دارد. یکی از عوامل مهم خانوادگی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان عوامل اقتصادی است. زندگی متعارف و متعادل، می تواند زمینه بسیار مناسبی برای رشد و پرورش فرزندان باشد. در محیط های فقیر امکان رشد متعادل فرزندان غیرممکن و یا بسیار اندک است .در این تحقیق، به بررسی رابطه وضعیت اقتصادی خانواده ها و کسب وکار والدین با ترک تحصیل فرزندان آنها پرداخته شده است. روش تحقیق به دو صورت میدانی و کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات، با استفاده از پرسشنامه انجام گردیده است؛ همچنین برای تجزیه و تحلیل یافته ها از نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است. با توجه به نتایج بدست آمده، ارتباط مستقیم و معنی داری بین وضعیت اقتصادی و کسب و کار والدین و ترک تحصیل فرزندان بدست آمد.

این پژوهش با ضرورت توجه به شناخت عوامل موثر بر افراد بازمانده از تحصیل در دانش آموزان دوره دوم متوسطه استان زنجان تنظیم شد و هدف اصلی آن شناسایی عوامل مرتبط بر ترک تحصیل این افراد بود. پژوهش حاضر به شیوه آمیخته و از نوع اکتشافی در دو فاز کیفی و کمی انجام گرفت. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی دانش آموزان مقطع دوم متوسطه مناطق 14 گانه استان زنجان است که از تحصیل بازمانده اند. ب ه منظ ور تعیی ن حج م ن مونه ی پژوهش از فرمول تعیی ن حجم ن مون ه ی با توجه به حجم جامعه ی آماری طبق اطلاعات موجود در اداره آموزش و پرورش استان زنجان (2337)، حجم ن مونه بر اساس فرمول کوکران براساس تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل در دوره ی متوسطه دوم، سهم نسبی هر شهرستان از تعداد مصاحبه ها مشخص شد. برهمین اساس در قسمت کمی تعداد 380 دانش آموز ترک تحصیل کرده به عنوان نمونه برآورد شدند. داده ها در مرحله اول با تحلیل محتوای مضمونی و در مرحله دوم به منظور تعیین اعتبار و روایی ابزار و همچنین رتبه بندی سهم عوامل شناسایی شده با نرم افزار spss-26 تحلیل شد. همچنین در کل شاخص های بعد خانوادگی، فردی، آموزشی و اقتصادی در بین مناطق 14 گانه متوسطه دوم استان زنجان تفاوت معناداری بین شاخص های مورد مطالعه وجود دارد. در بعد فردی این نتایج به دست آمد که در شهر طارم و افشار عوامل فردی از میانگین بالاتری برخوردار بود و در شهرهای انگوران و ابهر عوامل فردی از میانگین پایین تری برخوردار است. نتایج همچنین نشان داد که از نظر بعد آموزشی شهرهای ابهر و ماهنشان از میانگین بالاتری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود و در این مناطق عوامل آموزشی بیشتر منجر به بازماندن از تحصیل می شود. اما در شهر طارم عوامل آموزشی کمتری تأثیر در بازماندن از تحصیل دارد. نتایج همچنین نشان داد که از نظر بعد آموزشی شهرهای ابهر و ماهنشان از میانگین بالاتری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود و در این مناطق عوامل آموزشی بیشتر منجر به بازماندن از تحصیل می شود. اما در شهر طارم عوامل آموزشی کمتری تأثیر در بازماندن از تحصیل دارد.

ترک تحصیل دختران تحت تأثیر عوامل و بسترهای متعددی رخ می دهد. در این میان، ازدواج زودهنگام تعیین کننده مهم و کلیدی است. این مقاله با استفاده از داده های کمی و کیفی به کندوکاو پیشران ها و بسترهای ترک تحصیل دختران با تاکید بر ازدواج زودهنگام می پردازد. در بخش کمی، از تحلیل ثانویه داده های سطح فردی سرشماری 1395 و در بخش کیفی از مصاحبه عمیق و رویکرد مردم نگارانه در منطقه شهن آباد لرستان استفاده شده است. نتایج نشان داد شیوع ترک تحصیل دختران 17-15 ساله در مناطق روستایی حدود سه برابر مناطق شهری است. بخش زیادی از تفاوت های روستا-شهری ترک تحصیل دختران ناشی از شیوع بیشتر ازدواج زودهنگام در مناطق روستایی است. نتایج رگرسیون لوجستیک نشان داد دخترانی که ازدواج کرده اند بیشتر از افراد ازدواج نکرده احتمال ترک تحصیل دارند. نتایج بخش کیفی مطالعه نیز نشان داد عوامل متعددی نظیر عوامل خانوادگی (فرار از خانواده نابسامان، اعتیاد والدین، عدم توجه والدین به تحصیل دختران، اقتدار و سخت گیری والدین)، اقتصادی (فقر و محرومیت)، اجتماعی (ترس از مجرد ماندن، نفوذ همسالان، نابرابری جنسیتی) و فرهنگی (حفظ آبرو، فرار از فشارهای اجتماعی، عدم دسترسی به مراکز آموزشی)، بسترها و پیشران های مهم ازدواج زودهنگام و ترک تحصیل دختران روستایی می باشند.

مقدمه:  کسب دانش، نقطه آغاز رشد و تکامل انسان ها و حرکت جوامع به سوی توسعه پایدار است. به همین جهت در جوامعی که در دنیای امروز از نرخ تحصیلات کمتری برخوردارند با مشکلات بیشتری روبه رو هستند و حرکت آنها به سوی پیشرفت کندتر است.هدف پژوهش:  این پژوهش با ضرورت توجه به شناخت عوامل موثر بر افراد بازمانده از تحصیل در دانش آموزان دوره دوم متوسطه مناطق عشایر شهرستان ماهنشان استان زنجان تنظیم شده است و هدف اصلی آن شناسایی عوامل مرتبط بر  ترک تحصیل این دانش آموزان می باشد.روش شناسی تحقیق: نوع تحقیق کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق دانش آموزان بازمانده از تحصیل در نواحی عشایر نشین شهرستان ماهنشان می باشد که 127 دانش اموز ترک تحصیل کرده به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش گرداوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه)  و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون فریدمن) استفاده شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی پژوهش شامل مناطق عشایر نشین شهرستان ماهنشان می باشد.یافته ها و بحث:  یافته های تحقیق نشان می دهد، عوامل اقتصادی با مقدار ویژه 109/5 و درصد توجیح 25.5 درصد مهم ترین عامل مؤثر بر ترک تحصیل دانش آموزان مناطق عشایرنشین استان زنجان می باشد. همچنین نتایج آزمون فریدمن  نشان می دهد، بالاترین میانگین مربوط به بعد آموزشی و اقتصادی و کمترین مربوط به ابعاد فردی و خانوادگی می باشد. همچنین با توجه به آماره آزمون و سطح معناداری تفاوت معناداری بین میانگین رتبه ای شاخص ها وجود دارد.نتایج: عدم امکانات و تسهیلات مطلوب آموزشی یکی دیگر از عوامل مؤثر در ترک تحصیلی دانش آموزان است. کمبود معلمان مجرب و توانا در انتقال مطالب و موضوع های درس به دانش آموزان، وجود ضعف در روش های تدریس و تکیه بر محفوظات، تراکم جمعیت در کلاس، فشردگی برنامه های درسی و کمک آموزشی، دوری مدرسه از محل سکونت و ده ها مسئله دیگر در مورد شرایط نامطلوب آموزشی و همچنین امکانات و تسهیلات تحصیلی نامناسب، از عوامل قابل توجه در ایجاد ترک تحصیلی است.

آموزش از فرصت های مهم است که محرومیت از آن نشان دهنده فقر است. اولین جنبه از فقر آموزشی بازماندگی تحصیلی است. سواد در جهان امروز شرط اصلی توانمندسازی انسان در مواجهه با دنیای جدید است، زندگی بدون کسب سطحی از آموزش و سواد با دشواری-های زیادی مواجه می شود. بی سوادی و کم سوادی هم علت ایجادکننده و هم علت باقی ماندن بسیاری از آسیب های اجتماعی است. اولین و مهمترین قدم در رفع هر مشکلی شناخت دقیق آن و آگاهی بر چگونگی پراکنش آن در سطح جامعه است. درهمین رابطه، مقاله حاضر با استفاده از تحلیل ثانویه داده های سرشماری (1395) به تحلیل فضایی کودکان بازمانده از تحصیل در سطح شهرستان و استان-های کشور پرداخته است. برای تحلیل داده ها از شاخص های عمومی و محلی روابط فضایی و نرم افزارهای ArcGis و SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد دو متغیر مهم وضعیت اشتغال و تاهل کودکان بر اساس جنسیت تفاوت معنی داری دارد. همچنین بر اساس نتایج آزمون موران عمومی و شاخص Gi میزان کودکان بازمانده، از تحصیل به طور قوی تمایل به متمرکزشدن و خوشه ای شدن در فضا دارد. شهرستان های مناطق مرزی به ویژه جنوب شرقی و شمال غربی به شدت تحت تاثیر میزان بالایی از کودکان بازمانده از تحصیل هستند درحالی که مناطق مرکزی کشور پایین ترین میزان بازماندگی از تحصیل را دارند. این الگوی پراکنش کاملا با الگوی توسعه یافتگی مناطق کشور هماهنگی دارد. درنتیجه می توان اظهار داشت که هرگونه برنامه ریزی و سرمایه گذاری در این مسئله باید با توجه به تفاوت-های منطقه ای صورت گیرد. توسعه اقتصادی-اجتماعی موزون در کشور مهمترین راه برون رفت از این مسئله اجتماعی است.