موقوفات حجاز

در آموزه های دینی به توسعه اقتصادی و عدالت اجتماعی توجه ویژه ای صورت گرفته و در اسلام برای رسیدن به آن هدف مهم، دستوراتی تشریع شده است. وقف، به عنوان یکی از راهکارها در این زمینه، در تمام ادیان الهی به اجمال مطرح بوده؛ اما اسلام به کارکرد اجتماعی و اقتصادی آن عنایت ویژه ای داشته است. سیره اهل بیت(ع) نیز که به گونه ای تحقق عینی تعالیم اسلام است، این مهم را نشان می دهد. تا قبل از دوران امام محمدباقر(ع) مفهوم صدقات به جای مفهوم وقف رایج بوده و پس از دوران آن حضرت است که مفهوم وقف در منابع فقهی و روایی شیعه به کار رفته است. این پژوهش با بازخوانی گونه های موقوفات پیامبر اکرم(ص) و امیرمؤمنان علی(ع) در منطقه حجاز و با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای به تجزیه و تحلیل آثار اقتصادی آنها پرداخته است. این بازخوانی نشان می دهد که موقوفات پیامبر(ص) و امام علی(ع) که شامل گونه های مختلفی بوده، آثار اقتصادی فراوان به همراه داشته است که اموری چون حمایت مالی از نیازمندان، فقرزدایی، تحقق نسبی عدالت اقتصادی، ایجاد اشتغال، ترغیب مسلمانان به امور خیر و صدقات جاریه، از جمله آنهاست.