تدوین کتاب

کتاب های درسی و متون آموزشی به مثابه یکی از مهم ترین ارکان نظام آموزش، نقشی اثرگذار و کلیدی در فرایند آموزش و دست یافتن به اهداف هر نظام آموزشی دارند. ازاین رو، در تدوین و نگارش آنها باید شاخص ها و ویژگی هایی خاص را در نظر داشت تا بتوان هرچه بهتر به مقاصد مدنظر در تدوین آنها دست یافت. ویژگی ها و شاخص های متون آموزشی، این دست از کتاب ها را از سایر کتاب های علمی، تحقیقی، ترویجی و مروری یا عمومی که در جهت تبیین موضوع یا نظریه ای علمی نوشته می شوند یا مسئله ای عمومی و غیرعلمی را بازگو می کنند، متمایز می سازد. در ساختاری نو و قالبی جدید می توان انواع معیارها و شاخص های لازم برای تدوین کتاب های درسی را در شش قسم گردآوری و ارائه کرد: 1) شاخص های مربوط به اهداف؛ 2) شاخص های مربوط به روش؛ 3) شاخص های مربوط به محتوا؛ 4) شاخص های مربوط به شکل ظاهری؛ 5) شاخص های مربوط به ساختار؛ 6) شاخص های روان شناختی. در ذیل هریک از این اقسام شش گانه، شاخص های متعددی قرار می گیرد که این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به تبیین و ارائه آنها خواهد پرداخت. برای گردآوری شاخص های مطرح شده برای کتاب درسی استاندارد از روش کتابخانه ای استفاده شده است.

هدف: مقاله پیش رو در صدد بررسی کتاب «فلسفه اخلاق با تکیه بر مباحث تربیتی» به لحاظ حدود انطباق با استاندارد های کتاب درسی بود. سؤال اساسی پژوهش این بود که کتاب مذکور چه اندازه با ملاکهای ساختاری کتابهای درسی هماهنگ است. روش: روش استفاده شده در این مقاله، روش تحلیل محتوا بود. یافته ها: این کتاب با وجود برخی ویژگی های کتب درسی، از قبیل اهداف و تمرین و منابعی برای مطالعه بیشتر، از جهات دیگر با استانداردهای کتب درسی فاصله دارد. مواردی همچون: استاندارد نبودن اهداف یا مناسب نبودن پیش سازمانها که ساختاردهی نسبت به درس نداشتند. نتیجه گیری: این نکات بیانگر آن بود که برای تبدبل این کتاب به کتاب درسی استاندارد، باید تلاش مضاعفی صورت بگیرد و به رفع نقایص معطوف به بُعد درسی بودن کتاب مبادرت شود. با توجه به نوظهور بودن تدوین کتاب درسی در این حوزه، پیشنهاد می شود سایر صاحب نظران نیز، به بررسی این کتاب پرداخته، با ارائه پیشنهادهای مناسب، زمینه غنی تر شدن آن را فراهم کنند.