شهر امن

افزایش شهرنشینی دردنیای جدید وتمرکز بزه کاری در این مناطق به دلیل ویژگی های خاص جوامع شهری مانند تراکم جمعیت وکاهش نظارت، شیوه های معماری وشهرسازی وسیاست مسکن، معضل حاشیه نشینی و... پدیده هایی همچون آلودگی های هوائی و صوتی ، میزان آسیب پذیری شهروندان در برابر عوامل محیطی را افزایش داده است. در توسل به خشونت و اعمال مجازات به منظور مهار و مقابله با ناهنجاری های تهدیدگر امنیت شهری ،بیم آن می رود علت بروز فراموش شده ومبارزه با معلول جایگزین مبارزه با علت شودبه همین دلیل باید بیش از فعل ضد اجتماع ،به انسانِ فاعل آن و عوامل وعلل موثر بر او که سبب رفتارضداجتماعی می گردد،توجه شود. این نوشتار بر آن است تا با مفروض انگاشتن تاثیر رو یکردهای نوین در برنامه ریزی و طراحی محیط شهری بر ارتقای ضریب آسایش و ایمنی شهروندان،راه های عینیت یابی رویکردهای مذکور در کاهش اثرات زیانبار بر ساختار محیطی کالبدی شهر و سلامت جسمی -روانی شهروندان را مورد واکاوی قرار دهد.

دین مبین اسلام به موضوع امنیت به عنوان یک اصل مهم در زندگی انسان توجه نموده و سایر مسائل را منوط به امنیت کرده است و در این راستا مهم ترین موضوع شهر نشینی، مساله ی امنیت اجتماعی است.. در قرآن کریم و سنت معصومان ( ع ) امنیت جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است.  روش تحقیق در این پژوهش از نوع تحلیلی – توصیفی می باشد و اطلاعات گردآوری شده از طریق منابع کتابخانه ای و اسنادی بوده است. لیکن در این مقاله به بررسی مقوله ی شهر و امنیت اجتماعی از منظر آموزه های دینی ( قرآن و سنت ) توجه شده و بر این اساس شاخص های کلیدی امنیت اجتماعی و شهر امن از منظر قرآن و سنّت، اصول و عوامل تهدید کننده و راه کارهای امنیت اجتماعی، مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از مباحث اصلی در شهر ایجاد امنیت برای کلیه شهروندان است. این مهم ارتباط تنگاتنگی با کیفیت فضاهای شهری دارد به گونه ای که یکی از مولفه های اصلی سنجش کیفیت فضاها، بررسی میزان امنیت است. میزان امنیت در بافت های تاریخی که در قلب مناطق متراکم شهرها واقع شده اند، اهمیت خاصی پیدا می کند، چرا که کیفیت محیط زندگی بیشتر مردم در این مکانها سنجش می شود..پیاده راه ها یکی از اصلی ترین فضاهای شهری در شهرها می باشند و به دلیل ماهیت جذب افراد نقش عمده ای در سرزندگی فعالیت های شهری دارند، بنابراین می توان گفت تامین امنیت در این فضاها می تواند کمک شایانی به رشد شهر داشته باشد.به همین دلیل  بررسی میزان امنیت در پیاده راه ها و ارایه اصول ارتقا آن می تواند در ایجاد شهر زنده و فعال نقش حیاتی داشته باشد. هدف این تحقیق، تحلیل میزان امنیت در پیاده راه ها می باشد. روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها، به روش کتابخانه ای و میدانی با استفاده از پرسشنامه و نظرسنجی از شهروندان انجام شده است. در این پژوهش، برای تحلیل پرسشنامه ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بعد از تبدیل خیابان علم الهدی به پیاده راه، از لحاظ کالبدی، تمهیداتی در نظر گرفته شده است که در ارتقا امنیت این بافت تاریخی نقش قابل توجهی داشته است.

بافت های فرسوده به خاطر ویژگی های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی-محیطی، به شدت مستعد وقوع جرم و بزهکاری هستند. بر همین مبنا، هدف پژوهش حاضر خوانش و اولویت بندی مولفه های تأثیرگذار بر تحقق پذیری شهر امن در بافت های فرسوده شهری در پهنه مرکزی شهر تهران است. جامعه آماری شامل ساکنان بافت های فرسوده مناطق 11 و 12 شهر تهران، است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، 400 نفر است. از روش های تحلیل عاملی تائیدی، بارتلت، آزمون کالموگروف- اسمیرنف، ماتریس ضرایب همبستگی و تحلیل مسیر، برای تحلیل داده ها استفاده گردید. از نرم افزار LISREL8.8 برای تحلیل داده ها استفاده گردید. بر اساس نتایج آزمون های کیسر/ مییر/ الکین (برابر 66/0)، کفایت تعداد نمونه تایید و بر مبنای آزمون معناداری بارتلت (001/0P< ؛ 105 =df ؛ 040/738 =X2) فرضیه نبود همبستگی بین متغیرها رد شده است. بر اساس یافته های پژوهش، توزیع کلیه روابط موجود در مؤلفه ها و متغیرهای پژوهش نرمال است. میزان آماره T برای متغیرهای پژوهش مشتمل بر احساس امنیت، نورپردازی، معابر، الگوی فعالیت ها و کاربری ها، کیفیت محله های مسکونی، فرم فضا، هویت شهروندان، تراکم جمعیت، نظارت اجتماعی، اشتغال و مسکن به ترتیب برابر با 52/10، 29/8،  18/5، 62/9، 79/8، 88/9، 29/10، 11/7، 56/4، 61/9 و 69/8 است. با عنایت به مقدار آماره T و سطح معناداری مناسب آنها(001/0)، این متغییرها بر تحقق پذیری شهر امن در بافت های فرسوده شهری در پهنه مرکزی شهر تهران تأثیر بارزی دارند.  بر اساس مدل تحلیل مسیر، مولفه احساس امنیت با ضریب 20/0 بیشترین تأثیر را داشته و پس از آن مولفه های نورپردازی، معابر، الگوی فعالیت ها و کاربری ها، کیفیت محله های مسکونی، فرم فضا، هویت شهروندان، تراکم جمعیت، نظارت اجتماعی و اشتغال با ضریب به ترتیب با ضریب 15/0،  14/0، 10/0،  09/0، 07/0،  06/0، 05/0، 03/0  و 04/0  در اولویت های بعدی قرار دارند.

آینده پژوهی مجموعه تلاش هایی است که با واکاوی منابع، الگوها، و عوامل تغییر یا ثبات، به تجسّم آینده های بالقوّه و برنامه ریزی برای آنها می پردازد. آینده پژوهی بازتاب دهنده چگونگی زایش واقعیّت «فردا» از دل تغییر (یا ثبات) «امروز»، است. بر این اساس، ترسیم چشم اندازی جامع در حوزه شهرسازی و آینده شهرها در ایران اسلامی، نیازمند تدقیق در مولفه های آرمانشهر ایرانی- اسلامی آنهم شهرهای امن با رویکرد آینده پژوهی است که با توجه به گفتمان مهدویت، لازم است تا شهرها مطابق با ضوابط، اصول و معیارهای طراحی و آماده سازی شوند که زمینه ساز ظهور امام عصر (عج) و تحقق شهرهای مبتنی بر اصول و معیارهای فرهنگی دین مبین اسلام باشند. روش تحقیق مقاله، روشی توصیفی- تحلیلی است که از روش استدلالی نیز در تبیین مولفه های آرمانشهری، گفتمان مهدویت و فرآیند آینده پژوهی بهره برده است. در ضمن روش اسنادی و رجوع به مطالعات کتابخانه ای و اسناد موجود نیز مورد توجه بوده است. در این پژوهش در رویکرد آینده پژوهی و با رجوع به مفاهیم آرمانشهر ایرانی، و در قالب گفتمان صالحه مهدویت که در اینجا از اندیشه مهدویت امام خمینی (ره) به عنوان مبنای نظری استفاده کرده است، تلاش شده است تا مولفه ها، معیارها و راهکارهایی برای بسترسازی و آماده سازی شهر و تمدن ایرانی برای مقدمات ظهور و جایگاه و نقش برنامه ریزی شهری و شهرسازی در این رابطه پرداخته شود که به اختصار مورد اشاره قرار گرفته است.