روندهای آینده

ماهیت مشاغل در آینده به واسطه روندها و تغییر و تحولات سطح جامعه با امروز متفاوت هستند. بنابراین، نمی توان انتظار داشت که نیروی انسانی ای که برای مشاغل گذشته آموزش دیده اند، پتانسیل ایفای نقش در مشاغل جدید و نوظهور آینده را داشته باشند. دراین بین، مشاغل بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش های دارای توان اشتغال زایی بالا نیز تحت تأثیر روندهای تحول آفرین تغییر خواهند کرد. ازاین رو، مقاله حاضر به دنبال آینده پژوهی مشاغل بخش کشاورزی است. برای این هدف، از رویکرد کیفی پیمایش محیطی به عنوان روش اکتشافی در آینده پژوهی استفاده شده است. در این راستا، با استفاده از بررسی اسناد و گزارش ها و همچنین شناسایی سیزده متخصص در حوزه های مختلف کشاورزی به خصوص پژوهش، برنامه ریزی و سیاست گذاری مشاغل کشاورزی به روش گلوله برفی و مصاحبه با آن ها، فهرست روندهای تحول آفرین آینده و همچنین تأثیر آن بر مشاغل این بخش تحلیل شد. درمجموع، نتایج مقاله نشان می دهد که از یک طرف، روندهایی مانند کاهش توان اقتصادیِ و کوچک شدن زمین های کشاورزی و متعاقب آن افزایش ریسک فعالیت های کشاورزی بر اشتغال حوزه کشاورزی تأثیر منفی دارند و از طرف دیگر، روند افزایش جمعیت و ضروری بودن تولیدات کشاورزی برای جامعه عواملی هستند که به خودی خود قدرت قابل توجهی برای مقابله با این عوامل و افزایش تقاضای مشاغل کشاورزی دارند. برایند این عوامل نهایتاً سبب ظهور مشاغل مبتنی بر محصولاتی با حاشیه سود بالاتر و دانش بنیان و تمرکز بر کسب وکارهای کاهش یا بازیابی ضایعات خواهد شد.

اولویت های ملی منعکس کننده ساختارها و نقاط قوت و همچنین منافع صنایع تولیدی غالب در اقتصاد است. بسیاری از تحلیل های ملی اخیر در مورد آینده صنعت، فعالیت های صنعتی را برجسته می کنند که انتظار می رود در آینده درنتیجه روندهای سطح بالای جهانی و پیشرفت های فناوری نوظهور برجسته تر شوند. ازاین رو پژوهش حاضر بر آن است تا یک نمای کلی از عوامل شکل دهنده آینده و روندهای مهم را در حوزه صنعت در ایران را ارائه کند که بر سیستم های صنعتی و تولیدی تأثیر می گذارد. این پژوهش به دنبال پیاده سازی چارچوب سه مرحله ای آینده نگاری اف اس اس اف (چارچوب حسی سازی نشانه های آینده) به عنوان ابزار دیده بانی روندهای آینده است. در مرحله اول با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه باز و پس از پایش و ادغام و جمع بندی کارشناسانه 21 روند موثر بر آینده صنعت ایران شناسایی شدند. در مرحله دوم با کمک نرم افزار میک مک به منظور تحلیل اثرات متقابل اقدام گردید. در ابتدا چگونگی تاثیرگذاری روندها تحلیل شد و درنهایت در مرحله پایانی روندهای راهبردی مشخص گردیدند. بر اساس تحلیل یافته های پژوهش و خروجی نرم افزار میک مک روند های «تغییر در سیاست صنعتی خارجی»، «بهبود تولید انسان محور»، «کاهش اثرات زیست محیطی و ارزیابی چرخه حیات» و «تأکید بر رفاه اجتماعی و پایه اقتصادی زندگی از طریق تولید» به عنوان روندهای راهبردی شناسایی شدند. روندهای شناسایی شده آینده صنعت در ایران بیانگر مسیرهای شکل دهی و ترسیم آینده های بدیل پیشروی صنعت ایران است.