آثار ازدواج

عقد ازدواج، مانند سایر قراردادها مشمول قاعده عمومی تعهد به نفع ثالث شده و می توان در آن تعهدی به نفع ثالث نمود. ولی با توجّه به ویژگی این عقد تعهد به نفع ثالث در آن مانند سایر قراردادها نبوده و احکام ویژه خود را دارد. بر این اساس موضوع پژوهش حاضر مطالعه امکان سنجی تعهد به نفع ثالث در عقد ازدواج و آثار آن است. براساس نتایج آن هر چند تعهد به نفع ثالث در نکاح مجاز است، لکن ماهیّت آن بایستی به گونه ای باشد که با قواعد امری ازدواج تعارض نداشته باشد. تعهداتی که در ضمن عقد ازدواج به نفع ثالث ممکن است صورت بگیرد یا در ارتباط با آثار عقد ازدواج مانند نفقه و مهریه است و یا در ارتباط با مسائلی خارج از نکاح. مبانی نظری تعهد به نفع ثالث در عقد ازدواج نظریه انصراف از اصل نسبیّت در قراردادها در مرحله آثار عقد و نظریه انشاء مشترک ایقاء می باشد. ضمانت اجرای نقض تعهد به نفع ثالث در عقد ازدواج، ضمانت اجراهای عمومی مذکور در قواعد عمومی قراردادها می باشد.

ازدواج، سنگ بنای اولیه تشکیل خانواده و وسیله ای برای حفظ دین و اعتقاد انسان و تکامل اوست. خدای والا، در پرتو آیه ۳۲ سوره نور، برای انگیزش انسان به این مسئله بنیادین، وعده رفع فقر و توسعه رزق داده است؛ ولی گاهی در عالم خارج، با مشاهده خلاف این مسئله، تصور خُلف وعده الهی پیش می آید. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی دیدگاه مفسّران درباره تحقق وعده مذکور با روش توصیفی تحلیلی است. بر اساس یافته های تحقیق، مفسران دیدگاه های مختلفی در این زمینه دارند؛ از جمله: قصدنشدن وعده رفع فقر، لازم نبودن استمرار تحقق این وعده، اختصاص نداشتن وعده به توسعه مالی و اختصاص آن به برخی افراد. همه این دیدگاه ها با چالش هایی روبه روست و بر پایه دیدگاه برگزیده، قرآن در مقام بیان وعده رفع فقر و توسعه مالی است؛ لیکن اِنجاز و تحقق این وعده، در محدوده افعال انسان و به انجام دادن وظایف فردی از سوی زوجین و وظایف اجتماعی اولیای عقد و مسئولان جامعه مشروط است. همچنین با نگرش فردی و اجتماعی به آیه، ازدواج و تشکیل خانواده، علت تامّ برای رفع فقر و توسعه مالی نیست، بلکه باید دیگر علل مُعدّه و شروط لازم فراهم شود.

علی بن ابیطالب و خاندانش به دلیل انتسابشان به پیامبر اکرم ؛ به عنوان شخصیت های برجسته و مهم در تاریخ شناخته شده اند. افعال و رفتارهای این خاندان و ارتباطات سببی شان با خاندانهای مطرح ازجمله با آل جعفر مورد توجه خاص و عام قرار گرفته است . بررسی علل و زمینه ها و تبعات این گونه ارتباطات سببی در میان خانواده های عامل در تاریخ، به منظور مطالعه رفتار آنها و تأثیر آن در اجتماع اسلامی بسیار مهم است. این مطالعه با استفاده از روایت پیامبر اکرم و معصومین و تحلیل مطالب و بررسی پیامدها و با استفاده از منابع تاریخی، روایی، انساب و تفسیری انجام می شود. این کاوش نشان می دهد که زمینه ارتباط سببی خاندان جعفر و علی بن ابیطالب به دلیل روابط نسبی، تربیتی از پیامبر اکرم، امیر المؤمنین و اسماء بنت عمیس نشات گرفته است.امیر المؤمنین و فرزندانش، در انتخاب همسرانشان به چندین ملاک توجه داشتند، که مهم ترین آنها کفویت بود. پسران جعفر به دلیل به جهت قرب در روش تربیتی ، اخلاقی و اعتقادی بهترین گزینه برای دختران حضرت زهرا علیها السلام بودند. همچنین، مهم ترین عاملی که باعث این ازدواج ها شد، زمینه سازی برای وقایع کربلا بود. امیر المؤمنین با ترتیب ازدواج بنات زهرا با پسران جعفر، زمینه را فراهم کرد تا آنها با امام حسین علیه السلام همراهی کنند و در انجام ماموریت الهی نقش آفرین باشند .عبدالله بن جعفر از نظر اعتقادی با امیر المؤمنین و فرزندانش همخوانی داشت، اگرچه از نظر سیاسی اختلافاتی ثبت شده است.ولی ازحضرت زینب علیها السلام و فرزندانش در یاری امام حسین علیه السلام پیش واقعه کربلا ممانعتی نداشته است.