اندیشه های دینی

محوطه تاریخی تخت سلیمان یکی از باقیمانده تاریخی باستانی می باشد که در منطقه کوهستانی سرشار از جاذبه های کم نظیر طبیعی در جنوب استان آذربایجان غربی در شهر تکاب واقع شده است. تخت سلیمان به عنوان یک مرکز معنوی و دینی در قبل و بعد از اسلام همواره مطرح بوده است. فارغ از اینکه مجموعه ی یاد شده مولود موقعیت جغرافیایی آن است که خاصیت ژئومورفولوژی ساختمانی و دینامیک محل با ترکیب آب، آتش فشان و ... مجموعه حاضر را به وجود آورده است. واژه گنزگ یا گنزا در آذربایجان نام آشنایی برای برخی مکان های مقدس است، این چنین فضاهایی به واسطه ی عملکردهای علمی و مذهبی و داشتن گنجینه های علمی و دینی به ویژه کتاب و کتابخانه، شهرت پیدا کردند. به همین دلیل گنج شیزیکان به محل تخت سلیمان فعلی، اطلاق گشته است؛ بااین حال، بیشتر اوقات در اذهان مردم فقط جنبه های عبادتگاهی و مذهبی این مجموعه ها مورد توجه قرار می گرفته است. با اندک دقتی در مفهوم بیتی از حکیم توس معلوم می شود که: آتشکده ها صرفاً محلی برای عبادت نبوده است، بلکه در آن مکان ها، آموزه های علمی نیز رایج بوده است و ایرانیان از پیشروان تعلیم و تربیت در عرصه های دینی و علمی بوده اند. همواره در مورد آن تحلیل هایی دینی و دین محورانه به کار رفته است. شناخت شاخصه های تفکر دینی، سیر تطور تاریخی و کیفیت آن ها و همچنین تأثیری که در فضاهای ساخته شده داشته اند یکی از موضوعات اصلی معماری ادیان می باشد. در تحقیق حاضر که با روش تلفیقی کمی و کیفی انجام شده است، سیر تحول اندیشه های دینی در تخت سلیمان طی 3000 سال اخیر مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که قبل از اسلام در دوره ساسانیان و بعد از اسلام در دوره ی ایلخانیان اوج توجه به معماری و مدنیت این نقطه فرهنگی- تاریخی و البته معنوی بوده است. تحلیل سه هزارساله ی تخت سلیمان مؤید این واقعیت است که دین و معنویات در طول تاریخ همواره بر معماری تأثیرگذار بوده است و لازم است در طراحی آثار معماری نوین، همواره به فاکتور اندیشه های دینی توجه شود.

اگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاق فاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلام تا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان سلاحی کارآمد و معنوی در دفاع از دین و مبانی آن، و نیز مقابله با تهاجم دشمن استفاده شده است . در این خصوص بهار و احمد صافی از نمونه های بارزی هستند که د ر لابه لای اشعارشان باورهای دینی و آموزههای اعتقادی، نمودی روشن دارد. تلاش این مقاله بر آن است که ظهور و بروز اندیشههای دینی، در اشعار این دو شاعر معاصر را با روش تحلیل محتوا بررسی نماید.

شعر سعدی چشم انداز پند و پیام های گوناگونی است که هر یک به تنهایی جلوه ای از بینش منحصربه فرد وی نسبت به دنیای پیرامونش می باشد؛ آنگونه که می توان قلمرو مفاهیم و مؤلفه های اخلاقی را در پیام های زیبا و ژرف وی به خوبی مشاهده کرد. از آنجا که در دل هر پندی، پیامی نهفته است، شاعر شیرین سخن بر آن بوده است که مخاطب خود را به گونه ای به سوی افق های رشد و پویایی رهنمون سازد و به همین جهت بسیاری از آموزه های اخلاقی سعدی را می توان آیین نامه ای برای بهتر زیستن در نظر گرفت. آنچه در این مجموعه گرد آمده است بررسی مهم ترین آموزه های اخلاقی در «کلیات سعدی» و شناساندن دغدغه های ذهنی و فکری شیخ اجل که از چهره های جاویدان در قلمرو اخلاق شعر گذشته فارسی نیز به شمار می آید می باشد.