پاتنام

سرمایه اجتماعی مفهومی است میان رشته ای که پس از مارکس و بخصوص در نیمه دوم قرن بیستم در رشته های گوناگون در کنار سرمایه های انسانی، اقتصادی، فرهنگی و نمادین مطرح شده است. این مفهوم به پیوندها و ارتباطات اعضای یک شبکه دلالت دارد که با ایجاد هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف جمعی می شود. از میان متفکران علوم سیاسی پاتنام و فوکویاما در آثار مهم خویش بیشتر به این مفهوم پرداخته اند. پرسشی که این مقاله در پی پاسخگویی به آنست اینکه رویکرد پاتنام و فوکویاما نسبت به سرمایه اجتماعی دارای چه شباهت ها و تفاوت هایی است؟ نتایج تحقیق که به روش مقایسه ای از نوع رهیافت «بسیار مشابه» انجام شده، تلاش می کند تا از لابلای متون و مؤلفه های نظریات این دو متفکر، تفاوتها و تمایزات آن را برجسته سازد. برای دستیابی به ادبیات نظری موضوع و داده ها، از مطالعات کتابخانه ای با لحاظ اصالت و اعتبار اسناد بهره گرفته شده و به منظور استخراج دیدگاه ها و تدوین پایه های نظری از تحلیل و تطبیق محتوای کیفی متون استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد شباهت دو نظریه پرداز در تاکید بر پیوندهای تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی، هنجارهای اعتماد و همیاری متقابل است اما در حالیکه پاتنام بر سنت های مدنی و ماهیت سیاسی و اجتماعی سرمایه اجتماعی تاکید دارد فوکویاما بیشتر به هنجارهای غیررسمی، سطوح فردی، گروهی و سازمانی و ساختار اقتصادی و اجتماعی این سرمایه توجه می کند.

تبیین معنای ادات منطقی در این نوشته، ذیل مباحث معرفت شناسی و سمنتیکی است و رویکردی فلسفی-منطقی دارد. همچنین حوزه فلسفه زبان و ارتباط بین دستور زبان و منطق، از دیگر قلمروهایی است که به آن پرداخته شده است. پس از شکل گیری منطق کلاسیک، منطق های جدیدی با هدف تعمیم یا اصلاح منطق کلاسیک، پا به عرصه حضور گذاشتند. معتبر نبودن برخی از قضایای منطق کلاسیک در این نظام های جدید، که منطق نامتعارف نامیده شدند، چالش ها و پرسش های جدی در زمینه ماهیت منطق به وجود آورد. کواین از جمله کسانی است که با مطرح کردن نظریه تنوع معنا، موضعی کاملاً متفاوت نسبت به منطق های نامتعارف اتخاذ نمود. او از منظری معرفت شناسانه و با اتکا بر زبان طبیعی به داوری ما بین منطق ها پرداخت. بنا بر نظریه کواین، تغییر در منطق، تغییر در موضوع و در واقع تغییر معنای ادات منطقی در منطق های مختلف است. نظریه تنوع معنایی کواین غالباً مورد پذیرش است اما منتقدانی نیز دارد. در این مقاله، نظریه تنوع معنایی کواین و مسیری که کواین در فلسفه زبان و معناشناسی خود طی می کند تا به این نتیجه برسد، شرح داده شده و تلقی های مختلفی که از این نظریه وجود دارد، مطرح گردیده است. در گام بعدی، انتقادهای وارد بر کواین، شرح و ارزیابی شده است. در انتها نتیجه گیری می شود که همواره تغییر منطق های مختلف، به معنای تغییر موضوع نیست و پذیرش تغییر موضوع، نمی تواند لزوماً تغییر معنای ادات منطقی را به همراه داشته باشد.