فرهنگ مقاومت

از فرهنگ در قاموس و عرف سیاست بین‌الملل به عنوان قدرت نرم یاد می‌شود؛ چرا که قدرت نرم، توانایی شکل دهی به ترجیحات دیگران است و جنس آن از نوع اقناع است. به نحوی که امروزه این قرائت از قدرت در مقابل قدرت سخت (قدرت نظامی و تسلیحاتی) که توأم با اجبار و خشونت است به کار می‌رود. اخیراً عرصة روابط بین‌الملل، به شدت، تحت تأثیر عوامل فرهنگی و هویتی قرار دارد. از این رو، کسب وجهه و اعتبار بین‌المللی و نفوذ در افکار عمومی و به عبارتی، دسترسی به قدرت نرم، از جمله اهداف مهم و در عین حال، تصریح نشدة دیپلماسی کشورها در حوزة سیاست بین‌الملل است که این مهم، به تناسب موقعیت، جایگاه، امکانات، فرصت‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی هر کشور به شیوه‌ها و مکانیسم‌های مختلف تعقیب می‌گردد. از سویی، قدرت یابی و کسب و تولید قدرت در دنیای جدید در مقایسه با گذشته از الگوهای متفاوتی پیروی می‌کند و به نوعی، متغیرهای جدیدی را جهت تولید، و اعمال قدرت و نیز تحلیل مسائل بین‌المللی، وارد حوزة روابط بین‌الملل نموده است. از این رو، این مقاله در صدد بررسی جایگاه و نقش قدرت فرهنگی در سیاست خارجی کشورها و تأثیر آن بر روند تحولات جهانی، به ویژه پس از حادثة یازده سپتامبر است.

هدف از مقاله حاضر، مطالعه مؤلفه های اقتصاد مقاومتی در تبلیغات بازرگانی سیمای شبکه اصفهان در بهار93 است. از میان بخش های مختلف مورد تأکید در سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست «مدیریت مصرف» به لحاظ نیاز به فرهنگ سازی و برخورداری از رابطه دوسویه با سیاست های «تقویت فرهنگ مقاومت در بین آحاد جامعه» و «تبدیل اقتصاد مقاومتی به گفتمان فراگیر و رایج ملی» به عنوان مطالعه موردی در این پژوهش بررسی می شود. پژوهش حاضر از نوع کیفی است و روش مورد استفاده تحلیل محتوای کیفی بوده است. جامعه آماری پژوهش 1964 تبلیغ بازرگانی را شامل می شود که با تمام شماری، محتوای تمامی آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. واحد تحلیل در انجام این پژوهش «هر یک از پیام های بازرگانی» به صورت جداگانه بوده است. یافته ها بیانگر این است که تبلیغات بازرگانی استانی پخش شده از سیمای شبکه اصفهان به غیر از مؤلفه کالاها و خدمات صرفاً ایرانی، در ارائه الگوهای رفتاری مدیریت مصرف به مخاطبان، کمتر با الزامات اقتصاد مقاومتی همسو بوده اند. اقتصاد مقاومتی، تبلیغات بازرگانی، فرهنگ مقاومت، مدیریت مصرف

توجه به آرمان فلسطین، به عنوان مهم ترین مسأله جهان اسلام از جنبه های مختلف، دارای اهمیت زیادی است. این پژوهش، با هدف بررسی تحلیل محتوای کتب درسی با توجه به مؤلفه های فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت ملت فلسطین انجام گرفته است. روش پژوهش، توصیفی و به صورت تحلیل اسنادی و تحلیل محتوا و رویکرد آن، کاربردی و جامعه پژوهشی شامل کل کتب درسی دوره ابتدایی و نمونه شامل کتب فارسی، تعلیمات اجتماعی و هدیه های آسمان تألیف سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بوده و ابزارهای اندازه گیری فرم فیش برداری و سیاهه (چک لیست) با استفاده از شاخص های آمار توصیفی هستند. در پایان مشخص شد که بیشترین میزان توجه و فراوانی به ترتیب مربوط به مؤلفه های وطن دوستی و وطن پرستی و حفظ دستاوردها و ارزش های اسلامی و عربی مربوط به آرمان فلسطین و بیشترین فراوانی هم مربوط به پایه ششم بود. همچنین مشخص شد که محتوای کتب درسی در حیطه شناخت و آگاهی، نسبتاً خوب در زمینه مؤلفه های شهادت طلبی و میل به جهاد در راه خدا، انسجام و همبستگی اسلامی عربی در مورد مسئله فلسطین، شناخت خطرات صهیونیسم و تأکید بر حقوق مسلم فلسطینیان، آرمان خواهی و آزادی طلبی برای فلسطین توجه کرده، ولی در حیطه عاطفی و عملکردی یعنی علاقه مندی به دوستان و متحدان کشور و ملت فلسطین و جبهه مقاومت در منطقه، بیزاری از دشمنان اسلام اصیل، آشکار نمودن جنایات صهیونیسم بین الملل و اثرات مداخلات قدرت های زورگو در منطقه، به صورت سطحی و گذرا بوده و چندان به صورت عمیق پرداخته نشده است.

با ظهور شبکه های اجتماعی در عصر جدید، نقش رسانه های قدیمی مانند تلویزیون و روزنامه کم رنگ تر از گذشته شده است و در فضای دموکراتیک و چندصدایی، این مردم هستند که جای رسانه های تک صدا را گرفته اند. انسان ها، نه تنها دیگر تحت تأثیر پیام های رسانه های قدیمی قرار نمی گیرند، بلکه خود تولیدکننده پیام ها هستند. توییتر، به عنوان یک شبکه اجتماعی، نشان دهنده عاملیت و ابرازگری است. توییت های انتقادی سبک نوشتاری به خصوصی دارند که آن ها را از متون سایر شبکه های اجتماعی متمایز می کند؛ سبکی که سبب جذابیت و تأثیرگذاری آن به کاربران در عرصه کنش ورزی سیاسی و انتقادی کمک شایانی کرده است. در این مقاله با استفاده از مکاتب مطالعات فرهنگی، فرمالیسم و روش نشانه شناسی، به دنبال شناسایی ویژگی ها و سبک های زبانی توییت های انتقادی، میان کاربران ایرانی هستیم. از ویژگی های مسلط سبک نوشتاری توییت ها، استفاده از بینامتنیت، پارودی، آیرونی، تخیل، تشبیه و غیره بود. کاربرانی که توییت هایشان نشان می داد پیش زمینه ها و مطالعه های فراوانی دارند، ارجاعات بسیاری به متون دیگر داشتند؛ زبان طنز را انتخاب کرده و به تخیل و فانتزی علاقه مند هستند.

یکی از مهم ترین برنامه های فرهنگی، هنری و تربیتی که هر سال باید در آموزش و پرورش پیگیری و اجرا شود سرود همسُرایان فجر انقلاب اسلامی ایران است. در قسمت هایی مختلف از این سرود ملی و مذهبی، به دلاوری ها و پاسداری های شهدای انقلاب اسلامی ایران اشاره شده است. این فعالیت مدرسه ای، همان طور که از نامش پیداست سرودی به شکل اجرای گروهی است که باید در روز 22 بهمن، به صورت زنده اجرا شود و این کار نیاز به برنامه ریزی، دقت، زمان، هزینه و صدالبته هماهنگی و تلاش کلیه مسئولین اجرایی دارد که مهم ترین آن ها مربیان پرورشی و سپس دانش آموزان هستند. شرایط اولیه نشان داد که متأسفانه دانش آموزان نسبت به این مهم بی تفاوت بودند در بررسی های صورت گرفته از طریق پرسش و پاسخ، پرسش نامه و مصاحبه با دانش آموزان از دلایل بی انگیزگی آن ها آگاهی کسب شد که مهم ترین آن ها عبارت اند از: عدم وجود مربی پرورشی به تعداد کافی در مدارس موردنظر، مشکلات سیستم های صوتی، عدم اطلاع از اهمیت و تأثیر سرود همسُرایان فجر، عدم مشارکت عوامل اجرایی مدرسه، عدم وجود سرودهای مناسب و نزدیک از نظر محتوا و هم آهنگ با سرود همسُرایان فجر. درنهایت پس از انجام اقدامات مناسب در مدرسه نظیر برنامه ریزی زمانی دقیق، تشکیل ستاد اجرایی سرود همسُرایان فجر، تهیه امکانات لازم و کافی، تأکید بر حضور حداکثری عوامل و انجام تمرینات منظم و کلاس های آموزشی مرتبط با سرود همسُرایان فجر، دانش آموزان نسبت به اجرای سرود همسُرایان فجر انقلاب اسلامی ایران، علاقه مند شدند و میزان کارآیی و اثربخشی آن تا حد قابل ملاحظه ای در جهت اشاعه فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت که از مضامین اصلی این سرود است، افزایش پیدا کرد.

این پژوهش، با هدف واکاوی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر فرهنگ مقاومت در میان بسیجیان با رویکردی ترکیبی انجام شده است. به این منظور، ابتدا اسناد مربوط به فرهنگ مقاومت مورد بررسی قرار گرفت. سپس، با استفاده از 20 مصاحبه نیمه ساختاریافته هدفمند با اساتید مدیریت فرهنگی و مدیران اجرایی فرهنگی، رمزهای مفهومی احصا گردید و پس از حذف و ادغام مفاهیم مشابه، جملات و پاراگراف های مرتبط با موضوع پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون در سه سطح مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر با استفاده از گروه کانونی دسته بندی شدند. در مرحله کمی، جامعه آماری بسیجیان نهادهای فرهنگی و مدیران حوزه های مقاومت بسیج استان کهگیلویه و بویراحمد به تعداد 750 نفر بود که حجم نمونه براساس فرمول کوکران 254 به دست آمد. روش گردآوری داده ها در این مرحله پرسشنامه استخراج شده از بخش کیفی بود. اولویت بندی و اعتبارسنجی عوامل شناسایی شده با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و نرم افزارهای Spss22 وLisrel  و Excel انجام شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که امنیت پایدار مهم ترین بعد از ابعاد مؤثر بر فرهنگ مقاومت در میان بسیجیان است. سایر ابعاد نیز به ترتیب اولویت عبارتند از: جناح بازی سیاسی، مشارکت، معنویت گرایی، اخلاق مداری، گفتمان سازی، روحیه جهادی، رذایل اخلاقی، استکبار ستیزی، فرهنگ محیطی، نگرش و باور، هویت انقلابی و جهانی شدن.