منطقه شمال

این مقاله با هدف مطالعه در خصوص فرایند دگرگونی و تحولات شبکه شهرها در نیم قرن گذشته در منطقه شمال کشور انجام شده و به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که مناسب ترین و استانداردترین جمعیت در شهرها چه مقدار است و چگونه می توان تعادل جمعیتی را در یک منطقه به وجود آورد. روش این تحقیق تحلیلی توصیفی است و تلاش گردیده با پیش بینی جمعیت شهرهای منطقه شمال تا افق 1400 و برنامه ریزی برای آن بر اساس مدل رتبه-اندازه تعدیلی متناسب با میزان کشش پذیری و درجه آنتروپی شبکه شهری،جمعیت مناسب و استاندارد افق 1400 ارایه شده و سیاست های لازم را برای افزایش و یا کاهش نرخ رشد جمعیت شهر ها در جهت ایجاد تعادل فضایی جمعیت شهرهای شمال طرح نماید. نتایج نشان می دهد درجه آنترپی شهرهای منطقه در طول دوره مطالعه رو به تعادل نبوده و از0.782در سال 35 به 0.769 در سال 90 کاهش یافته و  بیشترین حالت بی نظمی در شبکه شهری در شهرهای  بالای 100 هزار نفر مشاهده می شود. همچنین در طول 55 سال گذشته رکود کشش پذیری در شهرهای بالای 5 هزار نفر با رقم منفی  1.267 مشاهده می شود با روند رشد فعلی جمعیت در شهرها شهرهای طبقه بالای 100 هزار نفر براساس مدل رتبه – اندازه تعدیلی بیشترین اضافه جمعیت و شهر های زیر 5 هزار نفر که تنها طبقه منطقه دارای کسر جمعیت می باشد را خواهند داشت.

با مطالعه سیستم های شهری نحوه پخشایش و میزان تعادل در توزیع جمعیّت مشخص تر می شود. این مقاله با هدف بررسی تحوّلات نظام شهری منطقه شمال کشور جهت مشخص کردن وضعیّت تعادل آن تدوین شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و مبنای آماری داده ها، نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن کشور در 8 دوره گذشته است. در این مقاله ضمن طبقه بندی شهرهای منطقه طی 60 سال گذشته، از شاخص های نخست شهری شامل نخست شهر، دو شهر، کینزبرگ، مهتا، موماو و الوصابی، تسلّط موسوی و شاخص های تمرکز شامل هرفیندال، هندرسون و شاخص های تعادل شامل آنتروپی، ضریب تغییرات و رتبه - اندازه جهت بررسی نظام شهری منطقه استفاده شده است. نتایج حاصل از شاخص های نخست شهری و تمرکز نشان می دهد که میزان نخست شهری و تمرکز از سال 1335 تا 1365 روندی کاهشی داشته امّا از سال 1365 تا 1390 روند صعودی یافته است تا اینکه در سال 1395 مجدداً روند نزولی در پیش می گیرد. نتایج شاخص های تعادل نیز نشان می دهد که عدم تعادل و توازن در توزیع فضایی جمعیّت در نظام شهری منطقه از سال 1335 تا سال 1395 همواره افزایش یافته است. نتایج شاخص رتبه - اندازه نیز بیانگر وجود اختلاف نسبتاً زیاد بین جمعیت واقعی و جمعیّت مطلوب شهرهای منطقه طی سال های مورد مطالعه و همچنین اهمیت نسبی شهرهای میانی از سال 1335تا سال 1355 و تسلط نخست شهری از سال 1355 تا سال 1395 می باشد.

هدف از این پژوهش، ارائه و آزمون مدل همگراسازی منطقه ای و همسوسازی فرابخشی توسعه ورزش به صورت مطالعه موردی برای حوزه ورزش همگانی و قهرمانی در استان های حاشیه دریای خزر بود. روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی، از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا پیمایشی است. جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان اجرایی مدیریت و توسعه ورزش در استان های گیلان، مازندران و گلستان بود. نمونه آماری 143 نفر برآورد و به روش هدفمند و قابل دسترس نمونه گیری شد. ابزار پژوهش پرسشنامه مستخرج از مرحله کیفی نظام مند بود. روایی ابزار در دو بخش؛ روایی محتوایی (با نظر 11 متخصص) و روایی سازه (شاخص های برازش مدل) به همراه پایایی (آلفای کرونباخ و ترکیبی) تأیید گردید. چارچوب مفهومی شامل 4 سطح، 9 منظر، 36 بُعد و 86 مؤلفه کلیدی بود. نتایج مدلسازی در نرم افزار پی ال اس وایی سازه (مطلوب بودن شاخص های برازش) و روابط متغیرهای مدل (معنی داری روابط بین متغیرها) را مورد تأیید قرار داد. براساس نتایج روابط تعریف شده در مدل به ترتیب شامل سطوح؛ ظرفیت محیطی، راهبری سیستم توسعه، همگرایی ورزش همگانی و قهرمانی و کارکردهای همگرایی توسعه است. بر اساس نتایج به سازمان های متولی توسعه ورزش در استان های شمال کشور پیشنهاد می شود با توجه به اکوسیستم مشترک و مشابه سه استان، راهبرد همگرایی بین استانی و منطقه ای در توسعه ورزش همگانی و قهرمانی را در اولویت قرار دهند و از الگوهای علمی مانند نتایج این پژوهش استفاده نمایند.