معاهدات تاریخی

جنگ های دو ساله ایران و عثمانی (1236-1238ق) با امضای عهدنامه اول ارزنهالروم به پایان رسید. متن عهدنامه، به دو زبانِ ترکی و فارسی، دارای تفاوت هایی است و در نسخه های مختلف فارسی آن نیز اختلاف هایی به چشم می خورد. هنوز متنی پیراسته و عاری از ابهام از این معاهده در دسترس نیست. جهانگیر قائم مقامی با انتشار مقاله ای کوشید متنی منقّح از این عهدنامه به دست دهد، اما کار او ناقص و نارساست. او در بررسی خود متن ترکی عهدنامه را ندیده است و برخی از نسخه های متن عهدنامه در زمان او هنوز منتشر نشده و در دسترس او نبوده است. در مقاله حاضر، نخست چند تحریر مهم و مختلفِ عهدنامه معرفی، و سپس ماده اول عهدنامه که حاوی نکات کلیدی است، نقد و بررسی شده است.