نوآوری نظامی

ضرورت پرداختن به نوآوری نظامی برای صنایع دفاعی کشورها امروزه بیش ازپیش احساس می شود. نوآوری نظامی به عنوان حوزه ای نوپا، بنیان های نظری ویژه ای دارد. در این پژوهش به بررسی بنیان ها، اهداف و الزامات تحقق نوآوری نظامی مبتنی بر اندیشه های مقام معظم رهبری مدظله العالی پرداخته شده است. برای نیل به این هدف، بیانات معظم له پیرامون نوآوری نظامی گردآوری گشت و مورد پژوهش و تحلیل قرارگرفت. روش استفاده شده درمقاله، کیفی بوده و از راهبرد تحلیل مضمون برای احصای الگوی مورد نظر استفاده گردید. موج سوم اشاره به نوآوری های نهادی دارد که منجر به تاسیس نهادهای انقلابی درحوزه دفاعی و نظامی شد. موچ چهارم به ترسیم انتظارات ایشان برای سرآمد شدن و مرزشکنی در علوم نظامی و دفاعی در دوران کنونی انقلاب اختصاص یافته است. موج پنجم که به عنوان یکی از یافته های روندپژوهی سیر اندیشه معظم له است،تحت عنوان نوآوری دانش پایه، به طرح مقوله علوم بنیادی که می تواند طرح نو در علوم نظامی در اندازند، می پردازد. پس از آن نظام انتظارات صریح معظم له از سازمان های نظامی، مدیران و فرماندهان حوزه نظامی و دفاع و نهایتا پژوهشگران این حوزه مستند به بیانات ایشان استخراج شده است.

امروزه ضرورت پرداختن به نقش شبکه ها با توجه محدودیت منابع از یک سو و فراوانی مأموریت ها از سوی دیگر برای نیروهای مسلح اهمیت روزافزون یافته است. شبکه کمک می کند تا به عِدّه و عُدّه مناسب در جنگ و در دفاع پاسخ مناسب داده شود. هم چنین شبکه هزینه های ثابت جنگ از جمله تعمیرات و نگهداری و آماد و پشتیبانی و نیز هزینه های جابجایی را به شدت کاهش می دهد. در این مقاله، تلاش شده است نقش شبکه ها در رفع گلوگاه های نوآورانه دفاعی در هشت سال دفاع مقدس شناسایی گردد. این پژوهش در دامنه پژوهش های نمادین-تفسیری و رویکرد استقرایی و مبتنی بر تکنیک مصاحبه با نمونه گیری هدفمند و به طریق گلوله برفی، در گردآوری داده ها عمل کرده است. با توجه به نوع داده ها که غالبا نیازمند کاوش در مضامین بوده است، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. 17 نفر از خبرگان علم و فناوری، مسئولین بلندپایه آماد و پشتیبانی، وزرای مرتبط در دوران جنگ و فرماندهان رده بالای دفاع مقدس مورد مصاحبه های عمیق قرار گرفته اند و دانش ضمنی ایشان به دانش صریح و آشکار تبدیل گردید. درمجموع 173 مضمون اولیه، 22 مضمون پایه و 7 مضمون محوری به مثابه کلیدی ترین مؤلفه ها استخراج گردید. الگوی نهایی بیانگر وجود سه دسته شبکه اصلی شامل شبکه ی سازمانی (بازبینی اهداف و سیاست های حامی نواوری و صیانت از نوآوری)، ملی (تمرکز بر ارتقای سرمایه اجتماعی ملی، مدیریت نوآورانه منابع، مدیریت منابع انسانی نوآورانه) و بین المللی (مدیریت نرم دانش و فناوری در عرصه بین الملل و ارتقای معرفت دینی در جبهه مقاومت،) است. هم چنین الگو، کارکردهای اصلی هر کدام از شبکه ها را مشخص کرده است.

هدف: ادبیات مربوط به بررسی نوآوری های نظامی عموما متمرکز بر تشریح جنبه های سخت و فناورانه شده اند. این تمرکز باعث شده است که از جنبه های نرم و مدیریتی در این حوزه ها غفلت شود. سپاه قدس که ماموریت های فرامرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده دارد، توانسته است در دوره فرماندهی قاسم سلیمانی، با تمرکز بر جنبه های مدیریتی و مستشاری، بسیار بیشتر از جنبه های سخت و فناورانه به پیروزی جبهه مقاومت کمک کند. چنین رویکردی موجب شده است که هزینه های جنگ های گران برای ایران و کشورهای اسلامی بشدت کاهش یابد. همچنین اتحاد را در جهان اسلام ایجاد کرده است. روش شناسی: این پژوهش، با روش تحلیل مضمون انعکاسی انجام گردید. دلالت ها از جامعه هدف مشخصی که اظهارات منتشر شده از سران جبهه مقاومت یا سران جبهه استکبار در موضوع نوآوری های نرم و مدیریتی قاسم سلیمانی است، استخراج شد. یافته ها: نوآوری های نظامی نهادی و مدیریتی سردار قاسم سلیمانی عامل موثر بر تالیف قلوب و ایجاد اتحاد در منطقه خاورمیانه بوده است. ایجاد شان و جایگاه برای مرجعیت شیعه به عنوان متولی دین و سیاست اسلامی در عراق و لبنان اساسی ترین نوآوری نظامی نهادی وی شناسایی شد. انتقال مفهوم بسیج برای مردمی سازی جنگ و کاستن از مخاطرات ناشی از کمبود انگیزه در دولتمردان و انتقال عملی تصمیم گیری به مردم در حوزه جنگ از دیگر نوآوری های مذکور است. نهایتا مشخص شد که ایجاد ائتلاف برای بهره گیری از توان غیر مسلمینِ همراه، علیه جبهه استکبار یکی دیگراز مهم ترین و تاثیرگذارترین نوآوری های نظامی مدیریتی سپهبد سلیمانی در سال های اخیر است.