حساسیت محیطی

هدف این پژوهش، تعیین تأثیر حساسیت محیطی بر رفتارهای زیست محیطی کارکنان با توجه به میانجی گری تلنگرهای مقایسه ی اجتماعی و سبز است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نوع توصیفی و با روش پیمایشی انجام شد. نمونه-آماری پژوهش 189 نفر از کارکنان سازمان محیط زیست استان سمنان است که به روش تصادفی انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها، روش حداقل مربعات جزئی مورد استفاده قرار گرفت. بررسی ها نشان داد که ابزار اندازه گیری از روایی مناسبی برخوردار بوده و ضریب پایایی آن برای تمام سازه های پژوهش، بیشتر از 7/0 می باشد. یافته ها، حاکی از آن است که حساسیت محیطی تأثیر مثبت و معنی داری بر رفتارهای زیست محیطی کارکنان دارد. همچنین متغیر حساسیت محیطی تأثیر مثبت و معنی داری بر تلنگر مقایسه ی اجتماعی و تلنگر سبز دارد. از طرف دیگر تلنگر مقایسه ی اجتماعی تأثیر منفی و معناداری بر رفتارهای زیست محیطی کارکنان دارد، اما تلنگر سبز تأثیر مثبت و معناداری بر این نوع رفتارها دارد. ضمن اینکه تلنگر مقایسه ی اجتماعی و تلنگر سبز نقش میانجی گری بین حساسیت محیطی و رفتارهای زیست محیطی کارکنان ایفا نمی کند. با توجه به نادیده گرفتن اهمیت تلنگرهای سازمانی می توان گفت این پژوهش نگاهی بدیع به این مقوله داشته که می تواند منجر به بروز تلنگرهای بیشتری برای بهبود و رفتارها در سازمان شود.

امروزه، افزایش دمای سطح زمین و استقرار جزایر گرمایی در کلان شهرها منجر به یکی از معضلات زیست محیطی شهری شده است. از این رو، هدف از پژوهش حاضر، واکاوی تغییرات مکانی- زمانی جزایر گرمایی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی و شناسایی پهنه های بحرانی زیست محیطی جزایر حرارتی شهری در شیراز است. بدین منظور، ابتدا 8 تصویر دوره گرم سال در بازه زمانی 2015-1986 از ماهواره لندست شامل سنجنده های (TM) لندست 5، (+ (ETM لندست 7، (TIRS/OLI) لندست 8 استخراج و پس از پیش پردازش های لازم، دمای سطح رمین (LST)، شاخص تفاضل به هنجارشده پوشش گیاهی (NDVI)، الگوهای کاربری اراضی برای پایش تغییرات کاربری اراضی شهری شیراز محاسبه شد. در ادامه، مناطق حساس شهری با استفاده از شاخص قیاسی وضع بحرانی زیست محیطی (ECI) شناسایی و تحلیل شد. نتایج نشان داد که اراضی بایر پیرامون شهر به صورت پیوسته و متراکم دارای بالاترین دما هستند و محدوده های دمایی بسیار گرم را تشکیل می دهند. این مراکز حرارتی در مناطق مسکونی شهری با محدوده های بافت فرسوده و متراکم شهری انطباق دارد. در عین حال، واکاوی نقشه های دمای سطح زمین در شهر شیراز حکایت از هماهنگی بین پایین ترین طبقه دمایی با کاربری پوشش گیاهی دارد.نقشه های کاربری اراضی نیز نشان از کاهش مساحت اراضی بایر و پوشش گیاهی و افزایش کاربری شهری دارد. بدین ترتیب، حدود 01/10 کیلومتر مربع از اراضی بایر و 7/19 کیلومتر مربع از پوشش گیاهی به کاربری شهری تبدیل شده است. این موضوع نشان می دهد که مهم ترین عامل در گسترش جزایر گرمایی کاهش پوشش گیاهی (به میزان 36%) بوده است. بیشترین حساسیت محیطی (پهنه بحرانی با مساحت 7/29 کیلومتر مربع، 2/14 درصد از سطح منطقه مورد پژوهش) نیز غالباً در پیرامون شهر به سبب وجود اراضی بایر و در درون شهر نیز به صورت خرد در اطراف مراکز صنعتی، اطراف فرودگاه بین المللی، ترمینال مسافربری (کاراندیش)، اطراف ایستگاه های مترو، بزرگراه ها و خیابان های پرترافیک و مکان های دارای بافت فرسوده مشاهده می شود. از این رو، گسترش بام سبز و استفاده از پوشش گیاهی سازگار با اقلیم بومی به عنوان راه حلی برای تعدیل جزیره گرمایی شهری و مقابله با وضع بحرانی زیست محیطی پیشنهاد می شود.