عریف شعر

صرف نظر از تعریف علمای منطق که جوهر شعر را تخییل دانسته اند، ادبا و علمای عروض عربی، شعر را کلامی موزون و مقفّی تعریف کرده اند، به طوری که به اتفاق آراء وزن، ویژگی اساسی و متمایز شعر به شمار رفته است. از طرف دیگر بر خلاف نظر مشرکان صدر اسلام که قرآن را شعر، و پیامبر اکرم را شاعر قلمداد کرده اند، قرآن خود را از شعر بودن و پیامبر را از شاعری منزه و مبرا دانسته است. نکته حائز اهمیت این است که در میان آیات قرآن و نیز احادیث نبوی، آیات و عباراتی یافت می شود که موزون افتاده اند. از این رو اغلب عروضدانان عربی کوشیدند که شعر را به گونه ای تعریف کنند که این آیات و احادیث بیرون از این تعریف قرار گیرد. به همین دلیل «قصد و نیت» را به تعریف شعر افزودند تا از این طریق اگر سخنی بدون تعمد و نیتِ گوینده، موزون افتاد از دایره شعر خارج گردد. بنابراین از منظر این تعریف، از آنجا که آیات و احادیث نبویِ موزونْ افتاده، ناخواسته موزون شده و تعمدی در موزون بودنِ آن نبوده است خارج از دایره شعر قرار می گیرد. روش این پژوهش توصیفی و تحلیل تاریخی است.