اشدّاء

یکی از برداشتهای رایج از عبارت قرآنی «أَشِدَّاء عَلَى الْکُفَّارِ» که متکی به نگاه های برخی مفسران است، تعبیر به خشونت، بی رحمی، قساوت و ... در برابر کفار است. این برداشت می تواند منجر به تجویز رفتارهای خشونت آمیزی شود که مستند به قرآن تلقی می شوند، در حالی که پذیرش تجویز خشونت ورزی نسبت به غیر هم کیش آسان نیست و نیاز به بررسی جدی دارد. این مقاله ضمن بررسی تفاسیری از قرون مختلف به تحلیل انتقادی این برداشت پرداخته و در نهایت با تکیه بر واکاوی واژگانی و سایر دلالت های </em>قرآنی و عقلی به دنبال ارائه تفسیری راهگشا برای این آیه است. واکاوی این واژه و نیز لغات متشابه آن نشان می دهد که «شده» با لغاتی که بار خشونتی دارند هیچ اشتراک معنایی ندارد. به علاوه در نقد برداشت مذکور، دلایل قرآنی و کلامی نیز می توان ارائه داد، از جمله توصیفات قرآن درباره پیامبر و صلح طلبی او، ویژگی جهانی بودن دین اسلام و نیز استلزام تعامل با کفار به هدف هدایتگری. حاصل این بررسی ها ما را به تفسیری صحیح تر رهنمون می کند. واژه «شده» به معنای صلابت و اعم از آن است. مومنان در برابر کافران استوار و نفوذناپذیرند. این معنا با مقاوم بودن سازگار است و نه مهاجم بودن. این معنا با مثلی از انجیل که در ادامه آیه آمده نیز هماهنگ است. دانه ای که جوانه می زند و قوت و کثرت و بالندگی آن موجب شگفتی کشاورز می شود. این مطلب وقتی با مفهوم «اشداء علی الکفار» پیوند می خورد، استحکام، صلابت و نفوذ ناپذیر بودن مومنان را بهتر تفسیر می کند.