انسان صالح

در سال های اخیر شبهات قرآنی از طریق محیط های مجازی فزونی گرفته است. یکی از این موارد، کتابی به نام «نقد قرآن، دکتر سُها» است. وی در یکی از نقد های خود، داستان هاروت و ماروت را افسانه پنداشته و علی رغم ثبت تاریخ بابل، بیان می کند که هیچ سند تاریخی و باستان شناسی در تایید آن وجود ندارد، همچنین فرستادن فرشتگان برای تعلیم سحر به جای هدایت مردم را کاری ظالمانه قلمداد می کند. شبهه ی دکتر سها براین مبنا استوار است که هاروت و ماروت فرشتگانی بودند که خداوند آنها را فرستاد تا به مردم سحر یاد بدهند و آن دو، این کار را انجام دادند و مردم به وسیله سحر بین زن و شوهر جدایی انداختند و در تاریخ بابل سندی که این مطلب را تایید کند وجود ندارد، پس افسانه ای بیش نیست. در پاسخ باید گفت که با توجه به آیه ی شریفه و سیاق آیات قبل، هاروت و ماروت انسان های صالحی بودند که سحر، آموزش نمی دادند؛ بلکه در مقابل، معارف الهی را تعلیم می دادند؛ ولی مردم، خلاف آن تعالیم، عمل می کردند. ثانیا منظور از «المرء و زوجه» زن و شوهر نیست؛ بلکه انسان و قرین او مد نظر است. ثالثا علوم تجربی می تواند وجود چیزی را اثبات کند؛ ولی نمی تواند ادعا کند چون مدرکی دال بر تایید آن نیست، پس افسانه است.

پیگیری و نیل به تحقق یک جامعه ی ایدئال و آرمانی و رقم زدن سعادت بشری نیز یکی از اهداف همیشگی رهبران و اندیشمندان در جوامع بشری از گذشته تا به امروز بوده است. موضوع محوری این مطالعه نیز شناساییِ چیستی و مؤلفه های جامعه ی خوب در اندیشه ی مفسران اجتماعی قرآن است. رویکرد این مطالعه از نوع مسئله محور بوده و در مواجهه با قرآن رویکرد تفسیر اجتماعی را پی گرفته ایم. این مطالعه با اهتمام به هستی شناسی دینی - اجتماعی و با محوریت نظریه ی توحیدی و فطرت و استفاده از رویکرد فراترکیب بدین نتیجه رسیده است که یک جامعه ی خوب در اندیشه مفسرین اجتماعی قرآن از سه رکن فرد صالح یا انسان کامل الهی، اُمِت وسط و حکومتِ الهیِ معقول مبتنی بر ولایت فقیه تشکیل شده است. همچنین نتایج کدگذاری این مطالعه گویای آن است که جامعه ی خوب اسلامی واجد مؤلفه هایی مانند توحید باوری، آزادی، عملِ صالح (حَسَن)، نظارت و ایمانِ متعهدانه، عدالت و برابری، اعتماد، وحدت و برادری، نظم و قانون گرایی، برقراری حکومت ولایت فقیه و مشارکت و مردم سالاری دینی است. مدل جامعه ی خوب اسلامی بر انواع رابطه میان انسان و خدا، انسان و خود، انسان و جامعه و انسان و حکومت اعتناء کرده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد ایدئولوژی جامعه ی خوب اسلامی، ایدئولوژی است جمع گرا، خدامحور، کمال جو، وحدت گرا، نظارتی و مشارکتی. جامعه ی خوب از منظر اسلام و قرآن، یک اُمت دینی خردمند، منسجم، پویا، متکامل و متعادل است که مسیر سعادت جویی را تا نیل به حیات طیبه می پیماید.