سارکوزی

روابط ایران و فرانسه در سه دهه اخیر، فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. با وجود این، در چند سال گذشته و به ویژه در دوران ریاست جمهوری سارکوزی، روابط دو کشور به سردیِ بی سابقه ای گراییده است. به نظر می رسد تحولات اخیر در منطقه و پرونده هسته ای ایران، همراه با تغییراتی که در رویکرد فرانسه نسبت به ایران شکل گرفت، از جمله دلایل این امر باشد. مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چرا فرانسه در دوران سارکوزی مواضع بسیار تندی علیه ایران اتخاذ کرد. نگارنده با نیم نگاهی به نظریه های نئورئالیستی که بر ضرورت جلوگیری از ظهور هژمون های منطقه ای تأکید دارد، معتقد است نگرانی فرانسه از افزایش قدرت ایران در منطقه، اصطکاک منافع دو کشور در سطح منطقه ای، همچنین تلاش ایران برای دستیابی به فناوری هسته ای مهم ترین علل رویکرد ستیزه آمیز فرانسه به ایران بوده است.

با قدرت یافتن نیکلا سارکوزی، سیاست خارجی فرانسه در چرخشی آشکار ماهیتی آمریکا گرا پیدا کرد. سارکوزی از همان ابتدای کسب قدرت، سیاست همسویی با آمریکا را در پیش گرفت. آتلانتیک گرایی اهرمی مهم و اجتناب ناپذیر در سیاست خارجی سارکوزی قلمداد می شود و وی با فاصله گرفتن از سیاست های سنتی گلیستی نقطه عطفی را در سیاست خارجی بعد از دوگل رقم زد. این گرایش نوین، جدای از سیاست های فراآتلانتیکی فرانسه در رابطه با ایران نیز نمود دارد و به روشنی تغییرات سیاست فرانسه را که از نزدیکی به آمریکا سرچشمه می گیرد نشان می دهد. رویکرد نوین سارکوزی در سیاست خارجی، در برگیرنده نگرش متوازنی از اروپامداری و آتلانتیک گرایی است که در آن، اتحادیﺔ اروپا و ناتو مکمل استراتژیک و عملیاتی یکدیگر تلقی می شوند. سارکوزی به دنبال بازتعریف نقش فرانسه در مناسبات بین المللی بود و تلاش کرد با اهرم آتلانتیک گرایی و نزدیکی به آمریکا، به نفوذ و اعتبار بیشتر در صحنه بین المللی دست یابد. سارکوزی به موازات تقویت تعاملات فراآتلانتیکی، با اعلام بازگشت کشورش به شاخه نظامی ناتو، برای کسب سهم بیشتری از فرماندهی ناتو و همچنین اعزام نیرو به افغانستان تلاش کرد.

از دوران ریاست جمهوری دوگل، اصول گلیسم در سیاست خارجی فرانسه حاکم گردید. یکی از مباحث بسیار مهم در سیاست خارجی دوگل، اصل حفظ استقلال فرانسه در نظام بین الملل و تعامل این کشور با امریکا به عنوان یکی از ابرقدرت های نظام بین الملل، بوده است. لذا پس از دوگل،روسای جمهوری فرانسه چه از جناح راست و چه از جناح چپ، همواره سعی در حفظ استقلال سیاست خارجی فرانسه، در قبال امریکا را داشتند. شیراک از جمله روسای جمهوری بود، که براساس سنت گلسیم در سیاست خارجی فرانسه، درصدد حفظ استقلال در نظام بین الملل برآمد. اما پس از شیراک، سارکوزی در دوران مبارزات انتخاباتی اش با شعار گسست از گذشته، سعی در گسترش روابط با آمریکا و تقویت روابط فراآتلانتیکی در سیاست خارجی فرانسه را داشت. بنابراین با راه یابی سارکوزی به کاخ الیزه ما شاهد یکسری تحولات در روابط فرانسه با امریکا، می باشیم. به گونه ای که برخی سیاست خارجی سارکوزی را منفک شده از روسای جمهور پیشینش، می دانند.