نرم افزار Expert Choice

تعاونیها از انواع سیستم های مدیریت مشارکتی، محسوب می گردند که با فراهم آوردن سازوکارهایی موجب نقش آفرینی کشاورزان در تصمیم گیری ها و مدیریت کشاورزی، می شوند. در این راستا، تشکل های بهره برداران آب، باهدف کاهش نقش دولت و افزایش نقش مصرف کنندگان آب و سایر نهاد های محلی در مدیریت شبکه های آبیاری تشکیل شده و نقش کلیدی را در مصرف بهینه آب بر عهده دارند. این تحقیق باهدف کلی ارزیابی عوامل مؤثر بر عملکرد تعاونی های تولید در حوزه آبریز استان خوزستان، انجام شد. جامعه آماری این تحقیق را تمامی اعضای تعاونی های تولید در محدوده شبکه های آبیاری و زهکشی استان خوزستان تشکیل دادند(5831=N) که 361 نفر از آنان با استفاده از جدول نمونه گیری بارتلت و همکاران(2001) و به روش تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب، انتخاب شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی حاکی از آن است که عوامل مؤثر بر عملکرد تعاونی های تولید در حوزه آبریز استان خوزستان شامل عوامل اقتصادی و مالی، اجتماعی- فرهنگی، حقوقی- سیاسی، مدیریتی و فنی می باشند. نتایج حاصل از تحلیل چند معیاره با استفاده از تکنیک AHPو نرم افزار Expert Choice نیز نشان داد که معیار مدیریتی در راستای موفقیت تعاونی های تولید استان خوزستان نسبت به سایر معیارها بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است و معیارهای فنی، اقتصادی و مالی، اجتماعی- فرهنگی و معیار حقوقی- سیاسی به ترتیب در اولویت های بعد قرار می گیرند. با توجه به سابقه طولانی تشکیل این نظام های بهره برداری جمعی از منابع آب در خوزستان، شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد آن ها می تواند ضمن ارائه ی سازوکارهای مدیریتی به متولیان امر در ارتقای موفقیت تعاونی های مزبور مؤثر واقع گردد.

سیل یکی از بلایای طبیعی است که می تواند فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و پایداری محیط را تهدید کند؛ بنابراین شناسایی مناطق مستعد سیل خیز حوزه آبخیز امری ضروری در این زمینه است. هدف پژوهش حاضر، اولویت بندی و تحلیل فضایی سیل خیزی حوزه آبخیز قمصر با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره و منطق فازی است که با رویکرد توصیفی – تحلیلی و با روشFUZZY-AHP انجام شده است. برای این منظور ابتدا 14 معیار مؤثر بر سیل خیزی حوضه (شامل باران، ارتفاع، کاربری اراضی، بافت خاک، سنگ شناسی، فاصله از رودخانه، شیب، تراکم زهکشی، رتبه آبراهه، شاخص رطوبت توپوگرافی، شاخص توان آبراهه، تجمع جریان، انحنای سطح، انحنای طولی) شناسایی شد و سپس در نرم افزار Expert choice 11 بین معیار ها با روش AHP مقایسه های زوجی انجام گردید و وزن نهایی هر معیار به دست آمد. در ادامه، معیار ها با استفاده از توابع فازیlinear  و large فازی سازی شدند و درنهایت وزن های نهایی به دست آمده برای هر معیار در لایه های مربوطه اعمال شد و نقشه نهایی سیل خیزی حوضه تهیه گردید. نتایج حاصل از اولویت بندی معیار های کمی و کیفی بر اساس نظر کارشناسان آبخیزداری با روش AHP نشان داد از بین 14 معیار پیشنهادی، معیار باران با وزن نهایی 229/0 بیش ترین تأثیر را در سیل خیزی حوضه دارد. همچنین معیارهای بافت خاک سنگین تا خیلی سنگین (499/0)، واحد سنگی Plvav (252/0)، کاربری های پهنه های آبی و اراضی لخت به ترتیب با وزن نهایی 345/0 و 225/0 نقش پررنگ تری در سیل خیزی حوضه دارند. نتایج حاصل از نقشه نهایی سیل خیزی حوضه نشان داد که حدود 841/30، 056/27 و 406/12 درصد از مساحت کل حوضه به ترتیب در طبقه سیل خیزی متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار دارند که این مناطق بیشتر در بخش مرکزی و در امتداد جنوب شرقی حوضه واقع شده اند؛ بنابراین آگاهی از پتانسیل سیل خیزی حوضه می تواند در جهت تدوین برنامه های مدیریت بحران در هنگام مواجه شدن با سیلاب مؤثر واقع شود.