عقرب - انسان

تمدن جیرفت با قدمت پنج هزار ساله، یکی از باشکوه ترین تمدن های ایران است، که در سال ۱۳۷۹ خورشیدی کشف و پس از مدتی مورد توجه باستان شناسان قرار گرفت. عمده آثار به جا مانده از تمدن جیرفت مربوط به کنده کاری های اشیا سنگ صابون است که با نقوش متنوعی از جمله نقوش گیاهی، انسانی، حیوانی، موجودات خیالی و فضاهای معماری آراسته و گاهاً  برخی سنگ نشان شده اند. در میان این نقوش، با بررسی های انجام شده مشخص شد، نقش عقرب، پس از نقش مار بیشترین میزان فراوانی را نزد مردم این تمدن دارا بوده است. نقش عقرب به دو صورت طبیعی و خیالی ترسیم شده است که در نوع خیالی آن به صورت ترکیب با انسان دیده می شود. نقش عقرب-انسان در میان نقوش موجودات خیالی جیرفت، بیشترین درصد فراوانی را دارد که نشان از جایگاه ویژه آن به لحاظ مفهومی و اسطوره ای است. در این مقاله با توجه به جایگاه نقش عقرب به تحلیل آثار در جیرفت پرداخته می شود. هدف این مقاله مطالعه نقش عقرب به صورت آیکونوگرافی است. آیکونوگرافی، یک روش تفسیر در تاریخ فرهنگ و تاریخ هنر است که پس زمینه های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی موضوعات و الگوها را در هنرهای دیداری آشکار می کند. بدین جهت با روش توصیفی- تحلیلی به گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و اسنادی پرداخته شده است. نتیجه تحقیق جنبه های شمایل شناسانه نقش عقرب را مورد مطالعه قرار داده است و نهایتاً با آوردن نقوش در جدول و رسامی کردن طرح ها، به تحلیل یافته ها پرداخته است.