گشودن رمان

طی دهه های پیشین، کتب و مقالات فراوانی در باب مباحث تئوریک داستان و داستان نویسی نوشته شده اند که هریک به نوبه خود در ارتقای چشم اندازهای نظری و عملی داستان نویسان یا خوانندگان آثار داستانی نقشی داشته اند. کتاب گشودن رمان اثر حسین پاینده از زمره این آثار است. این کتاب، پیشنهادگر روشی ساخت گرایانه و نسبتاً مرسوم در نقد و تحلیل رمان معاصر است؛ روشی بر مبنای خوانش تحلیلی صحنه آغازین و تبیین ارتباط ساختاری آن با کل رمان. نویسنده بر اساس همین روش، ده رمان برجسته فارسی (از بوف کورتا نمونه های رمان پسامدرن امروز) را به ضمیمه یک داستان کوتاه و یک فیلم، تحلیل و بررسی ساخت گرایانه کرده است. در این مقاله، ضمن اشاره به مزایای این کتاب از جمله نگاه راهگشا، نثر و نوشتار پاکیزه و پاره ای تاملات تازه، به پاره ای نقایص – چه از حیث ابعاد شکلی و چه از نظر ابعاد محتوایی نیز پرداخته شده است. در مجموع، کتاب حاضر را می توان از زمره آثار راهگشا و آموزنده در زمینه نقد و تحلیل داستان امروز به شمار آورد.