بوگراند

زبان شناسی متن، یکی از نظریه های نوین و پرکاربرد زبان شناسی است که قلمرو وسیعی دارد و زیرشاخه-های متعدّد آن نیز، بر وسعت مفهوم آن افزوده است. بوگراند البته با این روش، تنها به تحلیل ایهام پردازی و استعاره و تشبیه پرداخته است و در مورد سایر صنایع ادبی، سخنی نگفته است. رویکرد مرحله ای با سه روش «انسجام»، «پیوستگی» و «بینامتنیت» به درک متن توسّط مخاطب و بازتولید آن، کمک می کند. از میان این سه رویکرد، مبحث ایهام پردازی با دو روش اوّل، رابطه تنگاتنگ دارد. ایهام پردازی با روش انسجام به دو مورد و با روش پیوستگی به هفت مورد تقسیم می شود. در این مقاله، ضمن معرّفی و شناساندنِ رویکرد مرحله ای به خوانندگان گرامی، از روش بوگراند استفاده می شود تا به تحلیل و توصیف ایهام پردازی هنرمندانه سعدی در غزلیاتش برمبنای 9 مؤلّفه موجود در 2 روش انسجام و پیوستگی پرداخته شود. نتایج نشان می دهد که از میان این مؤلّفه ها، نوع «ایهام دوگانه وابسته» و «استعارات همنشین» از پربسامدترین مؤلّفه ها هستند و نوع «ایهام دستوری» و «ایهام مبهم» از هنری ترین مؤلّفه های ایهام پروری در غزل سعدی هستند.