روح انسان

یأس و نا امیدی در قرآن کریم به عنوان حالتی معرفی شده است که در مقام عجز و ناتوانی در وجود و روح انسان پدید می آید که انسان در مقام عملکرد دچار ایستایی شده و به طور کلی فرد از انجام فعالیت در زندگی دنیا قطع امید می کند. فاز این جهت به دلیل اهمیت این عارضه نفسانی این مفهوم با عبارتی همچون «یأس»، «قنوط» ، «ابلاس» و «خیبه» به کرّات در قرآن آمده است .از منظر فرهنگ قرآن منشأ اصلی بروز این پدیده در حوزه فکر و اندیشه، ظاهر بینی و دنیا گرایی افراد و دوری از معنویت در زندگی بوده و نتیجه این حالت، به صورت بیماری های مختلفی مانند افسردگی و صدمات روحی شدید و بی هدفی و احساس پوچی در زندگی خود نمایی می کند؛ لذا در قرآن روحیه یأس و نومیدی همواره مورد نکوهش قرار گرفته است. برای درمان این پدیده با رویکردی قرآنی می توان نقطه مقابل حس گرایی را خاطر نشان نمود یعنی نگاه درمانی قرآن در حوزه روان و فکر آدمی به طور کلی در یاد خدای سبحان و تلاش و صبر در برابر مشکلات و ایمان به آخرت خلاصه می گردد.

پولس به عنوان بحث انگیزترین الهی دان مسیحی، که برخی او را مؤسس دوم شریعت مسیحی می دانند، سخنانی درباره انسان و شاید با محوریت انسان دارد که به راستی اساس اندیشه های الهیاتی او در مسیحیت است؛ ایده هایی درباره چیستی انسان، معیار انسانیت، ویژگی های روح، اختیار، سرشت انسانی، کرامت انسان و...، که همچون ریسمانی اندیشه های پولس را به هم متصل می کند. استنباط و بررسی این اندیشه ها نقش ویژه ای در فهم مسیحیت پولسی دارد. روش ابتکاری نگارنده برای استنباط اندیشه های پولس، صرفاً استفاده از نامه های او برای تفسیر اندیشه های او (تفسیر پولس به پولس) بوده و برای نقد این اندیشه ها بر آموزه های کتاب مقدس تأکید شده است تا از این منظر به تصویر دقیقی از اندیشه های انسان شناختی او و نقدهای آن نائل آید.

مسئله شناخت نیازهای انسان و پاسخ صحیح به آنها در ابعاد مختلفِ جسمی، روحی، اجتماعی و مانند آن؛ از جمله مباحث مرتبط با انسان شناسی و کلامی است که شاید بتوان گفت که تمامی دستورهای دین اسلام، در راستای پاسخ به نیازهای انسان در همه ابعاد وجودی او صادر شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت روش اسنادی و به صورت کیفی است که با شیوه های توصیفی و تحلیلی منابع اسلامی بررسی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که نیازهای انسان، همانند اصلِ وجود او، دارای مراتبی هستند که به چهار ساحت: روحِ نباتی، حیوانی، ناطقه و ایمانی او بر می گردد. هرکدام از ساحت های چهارگانه روح انسان، دارای نیازهای خاصی هستند که این مقاله، به معرفی و توضیح برخی ازمهم ترین آنها می پردازد. نیاز به رشد در روحِ نباتی؛ نیاز به لذت در روحِ حسیِ؛ نیاز به حکمت در روحِ ناطقه و نیاز به رضایت در روحِ ایمانی، ازجمله نیازهایی هستند که این پژوهش، به تبیین آنها بر مبنای تتبّع در آیات و روایات پرداخته است.