معلم کارآفرین

معلمان فرهیخته و کارآمد از ظرفیت تغییر و نوآوری برخوردارند و کیفیت عملکرد و شایستگی حرفه ای شان، تسهیل کننده و توسعه دهنده نظام آموزشی است. با درک اهمیت نقش معلمان در ایجاد تغییر و تحول در بستر آموزش خصوصاً در ابعاد عملی و مهارتی، هدف این پژوهش طراحی چارچوب شایستگی های حرفه ای معلمان کارآفرین بود. رویکرد مورد نظر در این پژوهش کیفی و روش مورد استفاده مطالعه موردی بود. مشارکت کنندگان بالقوه پژوهش شامل کارآفرینان موفق در عرصه آموزش به ویژه معلمانی که در این زمینه تجربه و تخصص لازم را داشتند، متخصصان برنامه درسی که در زمینه موضوع پژوهش تجارب ارزشمندی داشتند، بود. انتخاب مشارکت کنندگان با استفاده از رویکرد هدفمند و با روش نمونه گیری گلوله برفی و با استفاده از معیار اشباع نظری داده ها برای تعیین تعداد مشارکت کنندگان انجام شد. جهت استخراج چارچوب شایستگی های حرفه ای معلمان کارآفرین از مصاحبه نیمه ساختاریافته و بررسی منابع و متون مرتبط استفاده شد. همچنین با استفاده از روش تحلیل مضمون، مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیرحاصل شد. برای اعتباریابی داده ها از روش های قابل قبول و قابل اعتماد بودن استفاده شد. چارچوب اولیه شامل 57 مضمون پایه و چهار مضمون سازمان دهنده (شایستگی های شخصیتی، تدریس، اجتماعی و حرفه ای) حول مضمون فراگیر شایستگی های حرفه ای معلمان کارآفرین سازماندهی شد. به گونه ایی که یک معلم درچارچوب شایستگی های حرفه ای معلمان باید این شایستگی ها را درکنار هم داشته باشد وآنها را با هم رشد وتوسعه دهد. نظام آموزشی باید شرایط و زمینه های مناسب با این چارچوب سازمان دهی شده را فراهم سازد.

تربیت معلم کارآفرین در چارچوب سیاست تحول بنیادین آموزش و پرورش، چندی است دغدغه سیاست گذاران و موضوع پژوهش پژوهشگران این عرصه است. با این حال، یکی از خلاءهای پژوهشی در این عرصه، تمرکز مطالعات بر الزامات آموزشی و مغفول ماندن از مطالعه نظام مند و جامع الزامات محیطی، ساختاری و پیامدی است. هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی تربیت معلم کارآفرین در نظام تعلیم و تربیت است. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش نظریه برخاسته از داده ها انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته با ۲۰ نفر از مطلعان کلیدی که در زمینه پدیده مورد مطالعه دانش و تجربه زیسته داشتند، گردآوری و بر اساس پارادایم کدگذاری اشتراوس و کوربین، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی با استفاده از نرم افزار MAXQDA دسته بندی و روابط میان مقوله ها تعیین شد. در راستای بررسی روایی یافته ها از روش پایش اعضا، مناسب بودن مبنای داوری تفسیرها و رویکرد بازبینی توسط همکار و برای بررسی قابلیت پایایی یا انتقال پذیری نیز از روش توافق بین دو کدگذار استفاده گردید. یافته ها نشان داد که 220 سازه مفهومی (کد)، دسته بندی شده در 39 مقوله و 6 مقوله خوشه ای شامل عوامل علی، پدیده محوری، عوامل زمینه ای، عوامل محیطی، راهبردها و پیامدها بر پدیده تربیت معلم کارآفرینی تأثیر می گذارند. چارچوب نظری الزامات تربیت معلم کارآفرین در پژوهش حاضر، ابزار علمی مناسبی برای برنامه ریزی تربیت معلمان کارآفرین و تصمیم سازی ها و تصمیم گیری های مناسب فراهم می سازد.