تربیت اصلاحی

یکی از ابعاد تربیت، جنبه اصلاحی آن است که مربی برای اصلاح و تغییر در صفات و رفتار ناپسند متربّی در ساحت های اجتماعی، عبادی، اعتقادی و سیاسی متربّی فعالیت هایی انجام می دهد، اما این تلاش های تربیتی در عرصه اصلاح روش های مربوط به خود را می طلبد که در زمینه شناختی، عاطفی، و رفتاری قابل بررسی می باشند، این پژوهش با مطالعه و بررسی تبیینی احادیث پیامبر اکرم و اهل بیت(ع) در منابع روایی امامیه، روش هایی را مانند: تفهیم خطا، حکمت آموزی و برهان، ارجاع به فطرت، جهل زدایی، دعوت به تفکر و تعقل، تمثیل و تشبیه، تصویرسازی، تغییر باورهای غلط وخرافه زدایی که در زمینه اصلاح شناخت و نگرش به کار گرفته می شوند از بین آموزه های روایی پیامبر اکرم و اهل بیت(ع) استخراج نموده است. این پژوهش با مطالعه و بررسی تبیینی احادیث پیامبر اکرم و اهل بیت(ع) در منابع روایی امامیه، روش هایی را مانند: تفهیم خطا، در منابع روایی امامیه، روش هایی را مانند: تفهیم خطا، حکمت آموزی و برهان، ارجاع به فطرت، جهل زدایی، دعوت به تفکر و تعقل، تمثیل و تشبیه، تصویرسازی، تغییر باورهای غلط وخرافه زدایی که در زمینه اصلاح شناخت و نگرش به کار گرفته می شوند از بین آموزه های روایی پیامبر اکرم و اهل بیت(ع) استخراج نموده است.

تربیت اصلاحی، غالباً برای تربیت آن دسته از متربیانی است که به هر دلیل از تربیت صحیح برخوردار نبوده و مربی برای اصلاح و تغییر در صفات و رفتار ناپسند آنان در ساحت های اجتماعی، عبادی، اعتقادی و سیاسی فعالیت می کند. روش های تربیتی در عرصه اصلاح متربی در سه محور شناختی، عاطفی، و رفتاری قابل بررسی است. این پژوهش با مطالعه احادیث و سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، روش های تربیتی عاطفی مؤثر در اصلاح را معرفی و تبیین می کند؛ مراد از روش های تربیتی عاطفی، شیوه هایی است که مربّی برای تحت تأثیر قراردادن عاطفه در جهت اصلاح اندیشه و اخلاق و رفتار متربّی به کار می گیرد و عبارت اند از: مهر ورزی و محبت، موعظه، تشویق و ترغیب، ایجاد خوف و رجاء، توجه دادن به نعمت ها، عذرپذیری، توجه دادن به عوامل معنوی بازدارنده از گناه، برانگیختن احساسات و عواطف، توجه دادن به عواقب دنیوی و اخروی امور و تکریم شخصیت که از نظر عاطفی می توانند در اصلاح تربیت و رفتار متربی مؤثر باشند.  

خداوند متعال بهترین بندگان خود را ارسال و کتاب هایی آسمانی نازل فرموده تا تربیت انسان ها به بهترین وجه انجام پذیرد، اما علی رغم آن برخی از متربیان این مکتب به جای هدایت راه کج را پیمودند، تلاش در جهت بازگشت این دسته از متربیا به راه هدایت را تربیت اصلاحی نامیدیم. تربیت اصلاحی در مقابل تربیت ابتدایی و غالبا برای تربیت آن دسته از متربیانی است که به هر دلیل از تربیت صحیح محروم بوده و مربی برای اصلاح و تغییر در صفات و رفتار ناپسند آنان در ساحت های عبادی، اعتقادی، سیاسی و اجتماعی، در سه عرصه شناختی، عاطفی، و رفتاری فعالیت می کند. این پژوهش با مطالعه احادیث و سیره پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، روش های تربیتی رفتاری که موثر در اصلاح متربی هستند را معرفی و تبیین می کند؛ منظور از روش های رفتاری هر نحوه اقدام و عمل است که در راستای اصلاح و تغییر رفتار افراد خطاکار انجام شود اعمّ از اینکه خود مربّی اقدام کننده باشد یا وادار کننده متربّی به اقدام باشد. و روش های آن عبارتند از: الگودهی، تغییر و اصلاح عادات، دعوت به توبه، دعا وتوسل، تلقین، رفق و مدارا، تغافل، عفو، تهدید، برخورد قاطعانه، تنبیه بدنی، این روش ها که هریک حاکی از یک رفتار هستند می توانند در اصلاح تربیت متربی موثر باشند. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به دسته بندی احادیث مرتبط با موضوع پرداخته و روش های رفتاری در تربیت اصلاحی را از آن احادیث بر بررسی کرده است.