نیازهای صنعت

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان پاسخگویی آموزش های عملی صنایع چوب در هنرستان ها به نیازهای بخش صنعت در استان تهران انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کتب درسی، هنرآموزان، هنرجویان، برنامه ریزان درسی در رشته صنایع چوب و مدیران و سرپرستان صنایع چوب در استان تهران است. نمونه آماری شامل تمام هنرآموزان، هنرجویان سال سوم و برنامه ریزان (شامل اعضای کمیسیون تخصصی تألیف کتب درسی) و 50 نفر از صاحبان صنعت چوب است که به روش تصادفی انتخاب شده اند و کتاب ها شامل کتب کارگاهی و عملی «تکنولوژی کارگاه صنایع چوب، کارگاه مقدماتی چوب، کارگاه تولید صنایع چوب، ساخت پروژه» است. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. نتایج نشان می دهد که دیدگاه پاسخگویان در باره انطباق محتوای کتاب های مورد بررسی با نیازهای بازار کار دارای پراکندگی و تفاوت های فاحشی است . طوریکه از نظر برنامه ریزان درسی محتوای کتاب های درسی از انطباق قابل قبول و زیادی با نیازهای صنعت برخوردار است، در حالی که از نظر هنرآموزان و هنرجویان این انطباق در حد متوسطی است. محتوای کتاب تکنولوژی کارگاه صنایع چوب نسبت به بازنگری و بررسی مجدد در اولویت قرار دارد و کتاب ساخت پروژه از همخوانی بیشتری با نیازهای صنعت برخوردار است.

افزایش رقابت جهانی شرکتها را مجبور کرده است تا شیوه عملیات خود را از نوع تکراری به نوع خلاق تغییر دهند. این تغییر کیفی به همراه شرایط حاکم و نوع صنایع فعال در هر کشور الزاماتی را برای آموزش مهندسی مطرح ساخته است که فقط از طریق سازماندهی مجدد مؤسسات آموزش مهندسی متناسب با آن الزامات می توان در جهت برآوردن نیازهای حال و آینده صنعت کشور گام برداشت. هدف این مقاله تعیین الزامات آموزش مهندسی با توجه به نیازهای صنعت در کشور ایران است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه تحقیق شامل مهندسان برجسته ایرانی است که 30 نفر از آنها به عنوان نمونه هدفمند انتخاب شدند. ابتدا با بررسی مستندات موجود نقش و اهمیت ارتباط با صنعت در نظام آموزش مهندسی مشخص و سپس، داده های به دست آمده از مصاحبه های نیمه سازمان یافته با مهندسان برجسته ایرانی از طریق روش کدگذاری و مقوله بندی  تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که برای حل مسائل و مشکلات نظام آموزش مهندسی و صنعت باید بین دانشگاه، صنعت و دولت تعامل و ارتباط نزدیک و مستمری صورت گیرد؛ استفاده از کانالهای ارتباطی متنوع چون آموزش، تحقیق، مشاوره و برگزاری همایشها در برقراری ارتباط مؤثر دانشگاه و صنعت بسیار مهم است. علاوه بر دانش و تخصص فنی، توانایی دانش آموختگان مهندسی در زمینه مهارتهای طراحی و اجرا، حل مسئله، کار تیمی، برقراری ارتباط، خلاقیتو نوآوری، یادگیری مادام العمر، اخلاق مهندسی و برخورداری از انگیزه کافی اهمیت بالایی برای موفقیت حرفه ای آنان دارد. سرانجام، برای اینکه نظام آموزش مهندسی بتواند نیازهای حال و آینده صنعت کشور را برآورده کند، باید به الزاماتی چون همکاری و تعامل نزدیک با صنعت، تلفیق علم و عمل در آموزش مهندسی، انعطاف پذیر بودن، در نظر گرفتن نیازهای صنعت در برنامه ریزیهای آموزشی، اصلاح و بهبود مستمر برنامه های آموزش مهندسی و اصلاح نظام گزینش دانشجو جامه عمل بپوشاند.

هدف: امروزه، سیاست گذاری برای بهبود ارتباط دانشگاه و صنعت ارزش و اهمیت زیادی دارد و آموزش دانشگاهی باید بر اساس نیازهای صنعت و جامعه باشد. بنابراین، هدف این مطالعه طراحی الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر نیازهای صنعت در دانشگاه بود.   روش: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی بود. جامعه پژوهش 15 نفر از خبرگان دانشگاه و صنعت بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه عمیق بود که روایی آن با روش مثلث سازی تایید و پایایی آن با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 86/0 محاسبه شد. داده ها با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی در نرم افزار MAXQDA تحلیل شدند.   یافته ها: یافته ها نشان داد که الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر نیازهای صنعت در دانشگاه دارای 30 کد باز (یا شاخص)، 7 کد محوری (یا مولفه) و 3 کد انتخابی (یا مقوله) بود. در این مطالعه کدهای انتخابی شامل مقوله زمینه ای (با سه کد محوری شامل مولفه ساختاری دانشگاه، مولفه ساختاری صنعت و مولفه روانشناختی)، مقوله علّی (با دو کد محوری شامل مولفه قانونی و حقوقی و مولفه فرهنگی و اجتماعی) و مقوله راهبردی (با دو کد محوری شامل مولفه سیاست گذاری و حمایت دولت و مولفه مدیریتی) بودند. در نهایت، الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر نیازهای صنعت در دانشگاه طراحی شد.   نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه درباره الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر نیازهای صنعت در دانشگاه می توان در جهت بهبود وضعیت موجود آموزش دانشگاهی گام موثری در سه مقوله زمینه ای، علّی و راهبردی از طریق مولفه ها و شاخص های آنها برداشت.

 امروزه تأمین نیازهای صنعت، نقش برجسته ای در پیشرفت و قدرت رقابتی هر کشور دارد. بنابراین، لازم است برنامه درسی رشته های مهندسی که در دانشگاه های آن کشور اجرا می شود، با این نیازها هم سو شود. این پژوهش متمرکز بر برنامه درسی رشته مهندسی مکانیک، به ویژه در دانشگاه های ایران است. بدین منظور، ابتدا با نظرسنجی از صاحبان صنایع و بررسی ادبیات موضوع، این نیازها شناسایی و اولویت بندی شده اند. بر این اساس، مهم ترین این نیازها خلاقیت، توانایی تجسم، آشنایی با فرایندهای ساخت و چابکی در یادگیری مفاهیم جدید هستند. در فاز بعدی، با استفاده از یک روش استقرار تابع کیفیت دومرحله ای (Quality Function Deployment, QFD)، این نیازها به مشخصات برنامه درسی تبدیل شده اند. نتایج نشان می دهند که مؤثرترین گروه های دروس در این زمینه، دروس انتخابی، دروس مهارتی مانند گرافیک مهندسی (شامل دروس رسم فنی و نقشه کشی)، طراحی اجزای ماشین و کارگاه های عملی هستند که برخی از آنها در برنامه های موجود و در مقایسه با دروس تئوری تخصصی و دروس پایه، از نظر کمی و کیفی کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته اند.