مطلوبیت مکانی

امروزه با رشد روزافزون جمعیت و گسترش شهرها، ارزیابی کیفیت زندگی شهری از اهمیت بالایی برخوردار است. این ارزیابی ها به سازمان ها و مدیران شهری چشم انداز مناسبی را جهت تدوین برنامه های آتی و تخصیص هزینه کرد بودجه ها را می دهد. دراین بین روش های مختلفی جهت ارزیابی کیفیت زندگی شهری وجود دارد که از میان آن ها روش استفاده ترکیبی از تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره می تواند ارزیابی کیفیت زندگی شهری را باقابلیت های منحصربه فرد و تکمیل سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) ارائه دهد. در این پژوهش از روش OWA که یکی از روش های مهم تصمیم گیری چند معیاره است با دو رویکرد محلی و سراسری در سه درجه ریسک پذیری 3/0، 5/0، 7/0، تغییر اندازه پیکسل به 30،15 و 60 متر و استفاده از فیلترهای 3*3،5*5 و 7*7 باهدف ارزیابی کیفیت زندگی شهری استفاده شد. بررسی ها روی شش محله شامل: انقلاب اسلامی، ولیعصر، دانشگاه تهران، قائم مقام، بهجت آباد و پارک لاله و لایه های آلودگی هوا، ترافیک، دسترسی به خدمات سلامت، کیفیت پیاده رو، دسترسی به فضای سبز و تراکم_ جمعیت نشان داد به کارگیری رویکرد محلی و سراسری، تغییر در اندازه پیکسل و درجات مختلف ریسک پذیری می تواند هرکدام به صورت توأم و یا جداگانه تأثیر مستقیم و بسیار زیادی بر نتایج کار بگذارد. به طوری که با تغییر هرکدام از موارد ضمن تغییر قابل توجه در مساحت طبقه بندی در بسیاری از موارد، رتبه مناطق هم دچار تغییر شد. در بررسی رویکردهای مختلف استفاده از درجه ریسک پذیری 7/0 و اندازه پیکسل 30 و 60 با فیلتر 5*5 نتایج بهتری را نسبت به ارزیابی های میدانی به همراه داشته است. بنابراین با توجه به حساسیت بالای متغیرهای بیان شده و تأثیر مستقیم وزن هر لایه، باید دقت بالایی در انتخاب متغیرها و وزن دهی کارشناسان صورت گیرد.  

کمبود امنیت، در معرض خطر بودن و ترس از قربانی شدن مواردی هستند که استفاده از قلمرو فضای عمومی و خلق فضای شهری موفق و مطلوب را مورد تهدید قرار می دهد. از سویی، رفتار فضایی فرد در محیط جغرافیایی که در آن زندگی می کند، متأثر از عناصر تشکیل دهنده محیط و ساختار کالبدی پیرامون او است؛ بدین معنی که رفتار و هنجار مطلوب در گرو مکان مطلوب از منظر امنیت و احساس امنیت است. ازاین رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی مؤلفه های روان شناسانه مطلوبیت مکانی در فضای شهری با رویکرد کاهش جرائم در محدوده موردمطالعه است. این پژوهش، توصیفی-تحلیلی بر مبنای تحلیل های آماری است. تعداد نمونه (۳۸۴) نفر با تعداد پرسش های (۳۷) و ضریب پایایی (۰٫۷۶۴) است که از روایی همگرا و واگرا بهره برد. داده ها بر اساس نرم افزار «اس پی اس اس»[1] تحلیل و نتایج با رویکرد استنتاجی و اکتشافی ارائه شد. ضریب همبستگی چندگانه بین متغیرهای پژوهش برابر با (۰٫۸۱۱) و بر مبنای برآورد رگرسیونی کاهش جرم برابر با (۰٫۲۳۱)، طراحی محیطی کاهنده جرم + (۰٫۳۵۵) و مطلوبیت مکانی از منظر روانشناسی محیطی + (۱٫۸۱۴-) است. نتایج نشان می دهد، در بعد مطلوبیت مکانی از منظر روانشناسی محیطی، گویه های آلودگی هوا، اغتشاش بصری، دیوارنویسی، چیدمان مبلمان شهری، پاکیزگی محیط، ازدحام و تراکم و فضای سبز و در بعد طراحی پیشگیرانه از جرم، گویه های قلمروگرایی، روشنایی و گشت انتظامی، بالاتر از میانه تئوری تحلیل هستند و به نوعی عوامل بحرانی محسوب شده که در طراحی فضای شهری باید مدنظر قرار گیرد.   [1] -Statstical Package for the Social Science (SPSS)