فرهنگ مکتبی

این پژوهش با هدف طراحی الگوی مطلوب فرهنگ سازمانی سازمان های نظامی و انتظامی، درپی پاسخ به این سؤال است که الگوی بومی شناخت و مدیریت فرهنگ سازمانی سازمان های نظامی و انتظامی کدام است؟ برای دست یابی به الگویی که بتواند پاسخ دقیق و صریحی به سؤال فوق باشد، ابتدا مدل ها و الگوهای مختلف فرهنگ سازمانیِ ارائه شده نظریه پردازان و صاحب نظران، به دقت مورد بررسی قرار گرفت و پس از تحلیل نقاط قوت و ضعف هر کدام و با توجه به اقتضائات و الزامات سازمان های نظامی و انتظامی، ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های الگوی پیشنهادی احصا و برای سنجش و تعیین میزان اهمیت و اعتبار هر شاخص، در اختیار خبرگان قرار گرفت. الگوی پیشنهادی دارای پنج بعد، بیست ویژگی و نودوچهار شاخص است که با روایی بالایی (7/93) به تأیید خبرگان رسید. در تجزیه وتحلیل داده های این پژوهش کاربردی، از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. یافته های پژوهش، پنج نوع فرهنگ (آرمان گرا، تعالی گرا، تحول گرا، قانون گرا و مکتبی) را برای این الگو برمی شمارد که فرهنگ تعالی گرا رتبه اول و فرهنگ قانون گرا رتبه آخر را کسب کرده است. این الگو با توجه به ابعاد سازمانی و با برخورداری از فرهنگ های یاد شده، می تواند به طور منطقی و همه جانبه، فرهنگ سازمانی جامعه مورد مطالعه را سنجش، اندازه گیری، رصد و مدیریت کرد.

فرهنگ سازمانی موضوعی است که به تازگی در علوم اجتماعی به معنای عام آن (اعم از جامعه شناسی، روانشناسی، مدیریت، اقتصاد و...) و در قلمروی رفتار سازمانی راه یافته است. این موضوع در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیتی چشمگیر برخوردار است؛ چراکه در این نظام، فرهنگ از شأنی والا و جهت دهنده برخوردار است. این فرهنگ، فرهنگی هدفمند و هدایت کننده است و مهم ترین منبع انرژی برای سایر سطوح قلمداد می شود؛ بر همین اساس نیز طبیعی است تا نسبت به نوع فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان به ویژه در سازمانی همچون ناجا، حساس و دغدغه مند بود. این مقاله با هدف تدوین راهبردهای توسعه فرهنگ سازمانی در ناجا با تأکید بر الگوی ایرانی اسلامی نگاشته شده است. روش گردآوری داده های این مقاله با استعانت از روش های کمی و کیفی و به صورت ترکیبی احصاء شده است. شناسایی وضعیت موجود فرهنگ سازمانی در ناجا، نقاط قوت و قابل بهبود آن و همچنین، شناسایی فرصت ها و تهدیدهای پیش روی موضوع در سازمان از جمله گام های طی شده در این مطالعه بوده است. نتایج نشان داد که روح حاکم بر فرهنگ سازمانی ناجا، فرهنگ مکتبی می باشد. سازمان در مرتبه دوم، متأثر از الگوی فرهنگ سازمانی قانونگرا است و الگوی فرهنگ آرمان گرا نیز در سازمان قابل مشاهده است اما ناجا با الگوهای فرهنگ سازمانی تعالی گرا و تحول گرا، فاصله دارد. راهبردهای شناسایی شده برای ارتقای فرهنگ سازمانی پیرامون سه محور شناسایی شد؛ 1) تمرکز بر فعالیت های ترویجی، تربیتی و آموزشی، 2) بهسازی فرآیندی؛ 3) بهسازی ساختارها.