دوره عیلام

در طول دهه های 60 تا 80 شمسی سه مجموعه ارزشمند عیلامیِ ارجان، کلماکره و جوبجی در غرب و جنوب غرب ایران کشف شد. کشف اتفاقی این مجموعه ها، تعداد و ارزش اشیاء فلزی آن ها حکایت از دوران پرشکوه عیلام در ایران دارد. هم دوره بودن آثار این مجموعه ها موجب شد تا برای پاسخ به پرسش های پیش آمده، این سه مجموعه به طور روشمند موردبررسی قرار گیرند. رویکرد پیشنهادی برای بررسی این سه مجموعه رویکرد اصالت سنجی بر اساس آلیاژ– تکنولوژِی فلزگری و ساخت– و ریزساختارها است. این مقاله یکی از اهداف این رویکرد، در زمینه بررسی داده های حاصل از مطالعه ژئوشیمیاییِ آلیاژِ اشیاء نقره ای این سه مجموعه را محقق می نماید. در این مقاله 23 نمونه نقره ای از سه مجموعه مذکور با روش XRF پرتابل برای بررسی آلیاژ و پاسخ به دو سؤال اساسی آنالیز شدند: سؤال اول این که آیا مطالعه ترکیب آلیاژ و میزان ناخالصی های اشیاء فلزی بر پایه نقره از دوره عیلام مربوط به این سه منطقه، امکان ارائه یک مدل ژئوشیمیایی را میسر خواهد نمود؟ و سؤال دوم، آیا تهیه مدل ژئوشیمی از اشیاء نقره ای مکشوفه از دوره عیلام می تواند در تعیین منشأ معدنی و اثرانگشت شیمیایی این اشیاء کمک نماید؟ بررسی داده ها مشخص نمود که وجود عناصری از گروه پلاتین یاPGE (Platinum-Group Elements) می تواند به عنوان مدل ژنوشیمیایی این اشیاء و وجود عنصر ایریدیم به عنوان اثر انگشت شیمیایی آنها معرفی گردد. بر اساس این یافته ها می توان گفت سنگ معدن اولیه اشیاء این سه مجموعه از یک محدوده جغرافیایی تهیه شده است.