نرگسی ابهری

طبعِ آثار نویافته کهن اگر به دقت و با اصولی علمی انجام گیرد، راهگشای تحقیقات حوزه های مختلف دانش خواهد بود اما اگر بی دقتی در آن راه یابد، خود رهزن می شود و گرهی بر گره ها می افزاید. دیوان نرگسی ابهری از این جمله است که بدخوانی های بسیار در آن راه یافته است و محقق ادبی نمی تواند بهره لازم را از آن ببرد. مصحح این دیوان گاه در ضبط های مختار، وزن عروضی را که از اولیّات شعر کهن پارسی است نادیده می گیرد و گاه معنا را فدای ضبط مشکوک می کند و صورتی بی معنا پیش چشم مخاطب قرار می دهد. دراین بین، خطاهای نگارشی نیز مانعی بر سر راه فهم سخن نرگسی می شوند. نوشتار حاضر، ضعف ها و خطاهای این تصحیح را نشان می دهد و لزوم بازنگری در چاپ دیگر آن را خاطرنشان می کند.

 نرگسی ابهری از شاعران قرن نهم و دهم هجری است و نسخه های اندکی از دیوانش تا روزگارِ ما باقی مانده و به چاپ رسیده است. او شاعری غزل پرداز و عاشقانه سراست و در رباعی و مثنوی نیز دستی داشته است. دیوان نرگسی ابهری به همت حمیدرضا قلیچ خانی تصحیح و در سال ۱۳۷۶ منتشر شده است. تصحیح دیوان، بر مبنای دو دستنویس اصلی (نسخه کتابخانه ملک و دانشگاه تهران) و دو دستنویسِ تکمیلی صورت گرفته است. دیوان چاپی، فقط چهار رباعی دارد که هر چهار، سروده خاقانی شروانی است. همچنین، فاقد برخی از غزل ها و رباعیات شاعر است. ما در دستنویسی از دیوان نرگسی که در 959 ق کتابت شده و در کتابخانه مونیخ نگهداری می شود، 94 بیتِ افزوده یافتیم که در مقاله حاضر، به نقل آن ها می پردازیم.