شهرهای خلاق

در مقاله پژوهشی حاضر، نگارنده به بررسی "نقش کلانشهر تهران در بهینه سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی" با اتخاذ رویکرد میان رشته ای و در چارچوب تئوریک دربرگیرنده رویکردهای نظری حوزه های: دیپلماسی عمومی استراتژیک؛ نظریه دیپلماسی عمومی-دیپلماسی فرهنگی وارتباطات- نای در قدرت نرم، ارتباطات استراتژیک، شهر شبکه ای-شهر اطلاعاتی آینده، پارادیپلماسی و دیپلماسی شهری پرداخته است. این پژوهش اکتشافی از نظر هدف کاربردی، از نظر تحلیلی از نوع تحلیل همبستگی و از لحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات از نوع تحقیق پیمایشی و مقطعی است. در این پژوهش همچنین از روش های توصیفی آماری مانند جدول ها و نمودارهای توزیع فراوانی، جدول های توافقی، و روش های استنباطی آماری مانند آزمون برازش توزیع کلموگروف-اسمیرنوف، شاپیرو-ویلک، آزمون های معنی داری وجود اختلاف در میانگین ها مانند آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه، آنالیز واریانس ناپارامتری کروسکال-والیس، آزمون تساوی واریانس توکی، آزمون یو من ویتنی استفاده شده است. نتیجه نهایی تحقیق حاکی از آنست که از کلیه ظرفیتهای کلانشهر تهران در راستای بهینه سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی کشور بهره برداری مناسبی انجام نگرفته است و تنها اقدامات و روندهای اندکی در این راستا فعال می باشند. همچنین این نتیجه حاصل شده است که یک رویکرد سیستماتیک نسبت به نقش تهران در دیپلماسی ارتباطی فرهنگی وجود ندارد.

یکی از مهم ترین مباحث رشد، پیشرفت و توسعه جوامع در حدود 4 دهه گذشته، توجه به توسعه پایدار و ابعاد سه گانه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن است. با مطالعه ادبیات این حوزه در می یابیم که در این نوع توسعه نقش عوامل اجتماعی، نیروی انسانی و فرهنگ جوامع چشمگیر و پر رنگ است. از طرفی طی چند سال گذشته ایده شهرهای خلاق، مبحثی جدید و مورد توجه مطالعات شهری بوده که بر بهتر شدن محیط و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان تأکید دارد. بر همین اساس پژوهش حاضر باهدف تبیین نقش شهرهای خلاق در توسعه فرهنگی جوامع با روش مروری و مطالعه کتابخانه ای منابع موجود انجام شد. بدین منظور با مطالعه اسنادی و فیش برداری از بیش از 20 منبع و مقاله علمی، مؤلفه ها و شاخص های توسعه فرهنگی و شهرهای خلاق شناسایی شد. نتایج نشان داد که مؤلفه های «تمرکز»، «تنوع» و «تحرک» در شهرهای خلاق باعث به وجود آمدن نیاز به ایجاد فضاهای فرهنگی، تربیت و آموزش نیروی انسانی، تقویت فرهنگ ها و افزایش مشارکت فرهنگی، تولید و افزایش کالاها و خدمات فرهنگی، تقویت عقل گرایی، رشد صنایع خلاق و... می شود. این در حالی است که به نظر می رسد بین توسعه فرهنگی و شکل گیری شهرهای خلاق رابطه ای دیالکتیکی وجود داشته باشد به گونه ای که شهرهای خلاق، توسعه فرهنگی را تسهیل نموده و توسعه فرهنگی باعث ظهور و تقویت شهرهای خلاق بشوند.

مقدمه و هدف پژوهش : هدف از پژوهش حاضر بررسی "نقش کلان شهر تهران در بهینه سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی" با اتخاذ رویکرد میان رشته ای می باشد که در چارچوب تئوریک دربرگیرنده رویکردهای نظری حوزه های: دیپلماسی عمومی استراتژیک؛ نظریه دیپلماسی عمومی-دیپلماسی فرهنگی و ارتباطات- نای در قدرت نرم ، ارتباطات استراتژیک، شهر شبکه ای شهر اطلاعاتی آینده، پارادیپلماسی و دیپلماسی شهری است. روش پژوهش: این پژوهش اکتشافی از نظر هدف کاربردی، از نظر تحلیلی از نوع تحلیل همبستگی و از لحاظ شیوه جمع آوری اطلاعات از نوع تحقیق پیمایشی و مقطعی است. در این پژوهش هم چنین از روش های توصیفی آماری مانند جدول ها و نمودارهای توزیع فراوانی، جدول های توافقی و روش های استنباطی آماری مانند آزمون برازش توزیع کلموگروف-اسمیرنوف، شاپیرو-ویلک، آزمون های معنی داری وجود اختلاف در میانگین ها مانند آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه، آنالیز واریانس ناپارامتری کروسکال-والیس، آزمون تساوی واریانس توکی، آزمون یو من ویتنی استفاده شده است. یافته ها: ماهیت ارتباطات و اقدامات ارتباطی شهر تهران، با ماهیت ارتباطات استراتژیک نوین دیپلماسی عمومی و دیپلماسی فرهنگی هماهنگی ندارد. از سوی دیگر دیپلماسی فرهنگی تهران، ارتباطی و فراشبکه ای طراحی و اجراء نمی شود و این شهر چندان از اعضای فعال سازمان ها، مجامع و برنامه های بین المللی شهری محسوب نمی شود. این ظرفیت فعال محدود شهر تهران در حوزه دیپلماسی فرهنگی، هم چنین زمینه لازم برای اجراء رویکردهای شهر خلاق در روابط بین المللی کنونی شهر تهران را فراهم نمی کند. نتیجه گیری: نتیجه نهایی تحقیق حاکی از آنست که از کلیه ظرفیت های کلان شهر تهران در راستای بهینه سازی دیپلماسی ارتباطی فرهنگی کشور بهره برداری مناسبی انجام نگرفته است و تنها اقدامات و روندهای اندکی در این راستا فعال می باشند. هم چنین این نتیجه حاصل شده است که یک رویکرد سیستماتیک نسبت به نقش کلان شهر تهران در دیپلماسی ارتباطی فرهنگی وجود ندارد.

تحولات امروزه، حکمرانی جهانی دارد و با گذشته قابل قیاس نیست. بنظر می رسد جهان با یک تغییر تمدنی دست وپنجه نرم می کند. در دوره کنونی اهمیت تعاملات سیستمی بین عوامل و بازیگران، با افزایش پویایی نوآوری آشکار گشته است. مفهوم بوم سازگان خلاق، نشان دهنده پیچیدگی نظامند تعاملات عوامل خلاق است و می توان گفت عصر بوم سازگان های خلاق، حاوی یک تغییر تمدنی است. این مقاله برداشتی است از فصل پنجم کتاب «بوم سازگان های نوآوری، آینده تمدن و تمدن آینده که نویسنده آن، چگونگی تمدن آینده و نحوه تحقق آن در بوم سازگان های خلاق را با تکیه بر ماحصل ۵ سال سفر هدفمند و اکتشافی به ۱۱ کشور جهان به تصویر می کشد. از این رو ۱۷ بوم سازگان خلاق را در شهر های سانفرانسیسکو، نیویورک، لندن، پکن، بوستون، برلین، شانگهای، لس آنجلس، سیاتل، پاریس، سنگاپور، توکیو، استکهلم، مونیخ، کپنهاگ، تایپه و ژنو مورد بررسی قرار داده که مشاهده دقیق آنها، نشان می دهد که دانشگاه ها، شرکت ها و دولت ها عناصر اساسی همه بوم سازگان های خلاق هستند و نقش همکاری آن ها در ایجاد و موفقیت بوم سازگان ها غیرقابل انکار است. همچنین بخش های کلیدی هرشهر، شرکت های نوآفرین را به خود جذب می کند و بزرگترین شرکت یک منطقه، چیزهای زیادی در مورد ماهیت آن بوم سازگان می گوید. از این رو با مطالعه عناصر اساسی این ۱۷ بوم سازگان، ضمن پرداختن به ویژگی برجسته هریک، عوامل اصلی موفقیت آن ها و بخش های کلیدی هر شهر ارائه شده است.