تکنیک های پیشبردی

هدف: روند افزایش چاقی و اضافه وزن در بین کودکان یکی از مسایل مهم سلامت عمومی محسوب می گردد. ترویج غذا و نوشیدنی در رسانه ها در ترجیحات غذایی، مصرف و در نتیجه وضعیت سلامتی کودکان تاثیرگذار است. این در حالی است که مجلات کودکان به عنوان یک منبع آموزنده و مورد اعتماد والدین و مبرا از اتهام به تبلیغات، در محتواهای موضوعی خود محصولات غذایی متنوعی را جایگذاری می کنند. هدف این مطالعه نشان دادن شکاف معنادار در شواهد مرتبط با پیام های غذایی جایگذاری شده در مجلات کودکان است که از طریق بررسی میزان و ماهیت پیشبردهای غذایی صورت می پذیرد. روش: در این بررسی بر اساس تحلیل محتوای 5 مجله فعال کودک در ایران طی یک دوره شش ماهه، تکنیک های پیشبردی به کار رفته در جایگذاری محصولات غذایی ناسالم شناسایی و معرفی شدند. یافته ها: : با ثبت هر مورد اشاره یا نمایش گزینه غذایی، 143 مورد گزینه غذایی ناسالم در 36 نوع و در 9 گروه، دسته بندی شدند. تکنیک جاذبه های هیجانی با 6/44% بالاترین آمار به کارگیری و پس از آن تکنیک جاذبه های محصول غذایی با 7/28% و سپس تکنیک عناصر بصری با 27% را حاصل کردند. تکنیک دلپذیری، از جاذبه های محصول غذایی، تکنیک های شادی و بازی/ ماجرا، از جاذبه های هیجانی، سه تکنیکی بودند که سه رتبه نخست را در به کارگیری از تکنیک های پیشبردی بازاریابی در مجلات کودکان به خود اختصاص داده اند. نتیجه گیری : بر اساس نقش تاثیرگذار به کارگیری تکنیک های پیشبردی در پذیرش محصولات غذایی ناسالم توسط کودکان، و به کارگیری گاها غیر عمدی این تکنیک ها در محتوای مجلات، نتایج این بررسی می تواند برای فعالان حوزه سلامت، متولیان مجلات کودک و والدین در زمینه پیشگیری از روند چاقی کودکان، آگاهی رسان باشد.

تبلیغات محصولات غذایی در افزایش ترجیحات، خرید و مصرف محصولات غذایی توسط کودکان و بنابراین چاقی کودکان نقش دارد. هدف پژوهش حاضر توصیف تکنیک های پیشبردی مورد استفاده در تبلیغات محصولات غذایی ناسالم در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران است. بر همین اساس با استفاده از روش تحلیل محتوا، تبلیغات محصولات غذایی پخش شده در سه شبکه منتخب تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در ساعات پربازدید کودکان مورد بررسی قرار گرفت. برای طبقه بندی تکنیک های پیشبردی مورد استفاده در تبلیغات از یک چارچوب کدگذاری استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، 73.58 درصد محصولات غذایی تبلیغ شده ناسالم بوده و در این میان بیشترین فراوانی متعلق به دسته ی "چاشنی ها" و "روغن ها و سایر چربی ها" بود. همچنین بیشترین فراوانی تکنیک های پیشبردی استفاده شده در تبلیغات محصولات غذایی ناسالم به ترتیب متعلق به گروه های "موزیک / آهنگ"، "شادی" و "وعده غذایی به تصویر کشیده شده" بود. شایان ذکر است که اگرچه بسیاری از تبلیغات محصولات غذایی ناسالم پخش شده در ساعات پربازدید کودکان از تکنیک های ترغیب کننده کودکان استفاده می کردند، اما محتوای غذایی بیشتر این محصولات غذایی در محدوده سبز یعنی محدوده خطر پایین برای سلامتی قرار داشتند.

تبلیغات گسترده اسنک های شور با رسانه های مختلفی نظیر بسته بندی از عوامل نگران کننده افزایش چاقی و بروز بیماری های مرتبط با آن در کودکان ایران است. پژوهش حاضر به دنبال بررسی وضعیت سلامت اسنک های شور در ایران، بررسی نوع و میزان تکنیک های پیشبردی به کار رفته روی بسته بندی این محصولات و مطابقت این تکنیک ها با قوانین و مقررات مرتبط در ایران است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. اسنک های شور عرضه شده در پورتال فروشگاه زنجیره ای افق کوروش به عنوان نمونه پژوهشی انتخاب و برای تحلیل بسته ها و اطلاعات مندرج روی آنها از روش تحلیل محتوا استفاده شد. مقررات و سیاست های محدودکننده تبلیغات و بازاریابی محصولات غذایی ناسالم در ایران نیز با استفاده از رویکرد مرور دامنه ای شناسایی شد. تمام 81 اسنک شور بررسی شده در بازه منع تبلیغات بر اساس مدل مشخصات تغذیه ای قرار داشت. قسمت اعظم نمونه بررسی شده ازنظر محتوای چربی در محدوده پرخطر و به طور تقریبی، ازنظر مقدار نمک در محدوده با خطر متوسط قرار گرفت. پرکاربردترین روش های پیشبردی روی بسته بندی ها به ترتیب «روش هیجان و سرگرمی»، «روش شخصیت های کودک مدار» و «روش پیشبردی تغذیه و سلامت» بود. نقض قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران در فعالیت های بازاریابی مندرج بر بسته بندی تمام محصولات بررسی شده مشاهده شد. نتایج این پژوهش می تواند به نهادهای ذی صلاح کمک کند تا درک کامل تری از چگونگی تلاش تولیدکنندگان محصولات غذایی برای جذب کودکان و والدین به دست آورند و درنهایت، با دقت بیشتری بر این تلاش ها نظارت کنند.