موانع پژوهش

مساله اساسی تحقیق حاضر این است که چرا اعضای هیات علمی گروه علوم انسانی کمتر از گروه غیر علوم انسانی اقدام به اجرای طرح پژوهشی در دانشگاه یا خارج می کنند. نتایج بررسی و تحقیق نشان داد که درک استادات از موانع اجرای طرح، انتظار سود و زیان از اجرای آن، تعریف پژوهش در رشته خود، نگرش به خصلت پژوهش در رشته خود و بالاخره فرصتهای موجود برای فعالیت علمی بر تمایل استادان به ارائه و اجرای طرح پژوهشی تاثیر داشته است.

پژوهش تولید علم و یافتن روش علمی برای حل مسأله است. جامعه ای که در آن باور علمی به فرهنگ عمومی تبدیل شده باشد برای حل مسأله، راه حلهای علمی جستجو می کند. در این طرح سه هدف کلی مد نظر محقق می باشد: الف- تعیین وضعیت پژوهش و شاخص های تحقیق و توسعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر. ب- شناسایی مشکلات علمی-آموزشی با تأکید بر مقررات اداری - مالی بر سر راه پژوهش. ج- ارائه راهکارهای کلی در زمینه رفع موانع پژوهش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر. متغیرهای مورد استفاده در این تحقیق برای بررسی اهداف، موانع اداری- اجرایی ، موانع قانونی ، موانع آماری- اطلاعاتی ، موانع فرهنگی- ساختاری ، موانع علمی- آموزشی پژوهش می باشد. این پژوهش از نظر مطالعه کاربردی بوده و از نظر انجام کار، توصیفی می باشد. در بخش میدانی تحقیق، ازطریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه ازصاحب نظران پژوهش و اساتید محقق اطلاعات لازم گردآوری شده است. جامعه ی آماری مورد مطالعه محققان و صاحب نظران دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر و مرکز سماء می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهشی از روشهای آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. با توجه به پژوهش حاضر، نتایج حاصله نشان میدهدکه مقررات، حق الزحمه، امکانات و فضای حاکم در دانشگاه مشوق فعالیتهای آموزشی است تا پژوهشی .

انجام پژوهش در زمینه علوم انسانی در ایران با دشواری هایی اساسی همراه است. هدف این پژوهش شناسایی اساسی ترین چالش ها و موانع پژوهش در زمینه علوم انسانی در ایران است. پژوهش ها و مطالعه های گوناگونی درباره موانع و کاستی های انجام پژوهش در زمینه علوم انسانی در ایران به انجام رسیده اند که دربردارنده داده هایی ارزشمندند. در این پژوهش، با روش شناسی «مرور نظام مند»، ۳۲ اثر در پیوند با موضوع این مقاله (مانند پایان نامه و رساله، مقاله نشریه، و مقاله همایش) در پایگاه های اطلاعاتی گوناگون فارسی شناسایی و تمام متن آنها مطالعه شد. با روش کدگذاری به تحلیل داده ها پرداخته و دسته ها و ابعاد دشواری پژوهش شناسایی شدند. نزدیک به ۲۰۰ مانع پژوهش در زمینه علوم انسانی در نوشته های دانشگاهی برجسته شده که آنها را می توان در ۹۳ مؤلفه خلاصه کرد. مؤلفه ها را نیز می توان در هفت بُعد گسترده، یعنی بافت اجتماعی فقیر، زیرساخت سست، سازمان و مدیریت ناکارآمد، سیاست گذاری نادرست، ضعف پژوهشگران، قوانین و مقررات ناسازگار، و ماهیت متفاوت دسته بندی کرد. گمان می رود که «سازمان و مدیریت ناکارآمد» بیش از دیگر ابعاد، مانع پژوهش در زمینه علوم انسانی در ایران است. این مقاله از مهمترین کوشش هایی است که نگاهی نسبتاً فراگیر روی بازدارنده ها و دشواری های انجام پژوهش در زمینه علوم انسانی دارد. از این رو، این مطالعه از مهمترین پژوهش ها برای به دست دادن دیدی نسبتاً فراگیر درباره بازدارنده های پژوهش در علوم انسانی در ایران است. سیاست گذاران و تصمیم گیران پژوهش کشور باید از موانعی که سر راه پژوهش هستند آگاه باشند تا برنامه های درست و کارآمدی طراحی و اجرا کنند. یافته های این پژوهش می تواند فهم بهتری از موانع پژوهش علوم انسانی در ایران به دست دهد.

هدف : هدف از این مطالعه، شناخت چالش های تدوین پایان نامه های کارشناسی ارشد رشته مهندسی معماری و شهرسازی است.  روش پژوهش: روش پژوهش حاضر تحلیلی و پیمایشی بوده که از روش تحلیل داده بنیاد و مصاحبه نیمه ساختاریافته برای پاسخ به سؤال پژوهش استفاده شد. در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 24 نفر از اساتید گروه معماری و شهرسازی دانشگاه های تهران مورد پرسشگری قرار گرفتند، همچنین از روش نمونه گیری نظری که رایج ترین روش در روش تحلیل داده بنیاد است، استفاده شد و نمونه گیری تا رسیدن به اشباع نظری صورت گرفت، جهت کدگذاری و استخراج مقوله ها از نرم افزار ATLAS TI استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش حاضر نشان داد که مهمترین چالش های دانشجویان رشته مهندسی معماری و شهرسازی شرایط و زمینه های بیرونی رشته معماری، محدودیت شغلی و مالی دانشجویان ارشد معماری، کمیت گرایی، محدودیت های مربوط به راهنمایی و مشاوره و ارزشیابی پایان نامه های ارشد، آشتفتگی اولویت های موضوعی و پژوهشی، عدم انطباق زمینه های پژوهشی با شرایط جامعه و واقعیت های بیرونی، ضعف پایه های آموزشی و پژوهشی دانشجویان، ضعف دروس پایه آموزشی و پژوهشی گروه آموزشی معماری، آشتفگی تفکر نظری مورد شناسایی قرار گرفتند. نتیجه گیری: دانشجویان رشته مهندسی معماری در فرآیند تدوین پایان نامه های کارشناسی ارشد به عنوان سند علمی و هویت حرفه ای خود با چالش های انگیزشی و آشفتگی تفکرات نظری و مدرک گرایی و ... مواجه هستند که باعث کاهش کارایی و کیفیت طرح های و پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشجویان شده و نمی تواند سند و مدرکی برای تضمین و  معرفی آنها به جامعه شغلی باشد.

یکی از وظایف مهم اعضای هیات علمی دانشگاه ها، انجام تحقیقات بنیادی وکاربردی، به منظور توسعه مرزهای دانش و فناوری است. علی رغم اهمیت مقوله پژوهش، متأسفانه تعداد طرح های مصوب دانشگاه تبریز کمتر از شاخص های دانشگاه های برتر کشور بوده و به دلایل گوناگون، توجّه لازم به این امر نشده است. هدف مقاله حاضر، شناسایی موانع انجام فعالیت های پژوهشی از دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و جامعه آماری پژوهش 690 نفر از اعضای هیأت علمی تمام وقت دانشگاه تبریز است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، تعداد 134 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته در 5 بخش (موانع اجتماعی- فرهنگی، موانع اقتصادی، موانع سازمانی، موانع آموزشی و موانع فردی) تنظیم شد. روایی محتوایی و صوری پرسشنامه توسط متخصصین مورد تأیید قرار گرفت و پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ 93% بدست آمد. داده های حاصل، با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس چند متغیره، آزمون t ، آزمون تعقیبی توکی و آزمون کروسکال والیس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، هر پنج مقوله از دیدگاه اعضای هیأت علمی، جزء موانع فعالیت پژوهشی آنان محسوب می شوند. از بین این عوامل، موانع اقتصادی بیشترین و موانع فردی کمترین مانع ذکر شده هستند. در پایان، پیشنهادهایی جهت کاهش موانع فعالیت های پژوهشی اعضای هیأت علمی ارائه شده است.

در میان انواع همکاری های پژوهشی، پژوهشگاه ها با نگرشی فراگیر بر نقش تحقیقات در رشد و توسعه کشور، با انجام انواع فعالیت های تحقیقاتی درصدد آن هستند تا حرکتی دانش محور و مبتنی بر ارزش افزوده بر پایه علم و فناوری انجام دهند. اما هنوز هم بخش تحقیقات در پژوهشگاه ها از رشد و بالندگی کافی برخوردار نیست. بنابراین پژوهش حاضر، به شناسایی و اولویت بندی موانع فراروی فعالیت های پژوهشی در پژوهشگاه ها، می پردازد. بدین منظور، پس از انتخاب موانع و عوامل زیرمجموعه هرگروه موانع بر اساس مرور ادبیات تحقیق (موانع فردی، محیطی، سازمانی و فنی)، مدل مفهومی پژوهش با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی برآورد شده و با استفاده از آزمون t تک نمونه، فرضیات تحقیق بر مبنای مدل مفهومی آزمون می گردند. علاوه براین، به منظور رتبه بندی موانع مؤثر بر انجام فعالیت های تحقیقاتی و هم چنین اولویت بندی زیر ابعاد مربوط به هر بعد، از آزمون آماری فریدمن استفاده می شود. بر اساس یافته های پژوهش، هر 4 گروه موانع شناسایی شده جزء موانع فراروی پژوهش های زیرمجموعه وزرات علوم، تحقیقات و فناوری محسوب می شوند و بیش از حد متوسط بر انجام فعالیت های تحقیقاتی مؤثرند. ترتیب میزان اهمیت موانع به صورت موانع محیطی، فردی، سازمانی و فنی می باشد. علاوه براین، نتایج نشان می دهند که از بین کلیه عوامل زیر مجموعه 4 مانع مورد بررسی، فقدان فرهنگ تحقیق بیشترین تأثیر را بر انجام پژوهش های زیرمجموعه وزارت علوم دارد.